سیاستمدار تنها
حمید قزوینی پژوهشگر و نویسنده تاریخ شفاهی نوشت: محمدرضا پهلوی روز 26 دی ماه 1357 بعد از یک دوره بی ثباتی و اعتراضات گسترده مردمی، ایران را برای همیشه ترک کرد. وی با آنکه در فرودگاه مهرآباد به خبرنگاران گفته بود برای مدتی استراحت از ایران خارج می‌شود اما در پاسخ ارتشبد قره‌باغی رییس ستاد مشترک ارتش که از او پرسید گزارش‌ها را چگونه ارسال کنیم، پاسخ می‌دهد: «قرار نیست گزارشی ارسال شود.» این سخن برای ارتش که همه امور آن به شخص شاه بازمی‌گشت، تیر خلاص بود و نشان میداد شاه امیدی به بازگشت ندارد.
مینو صمیمی عضو دفتر فرح، درباره فضای عمومی کشور می‌گوید: «تقریباً هر روز به قضایایی بر می خوردم که از گسستگی بیش از پیش مردم و رژیم حکایت داشت. روند امور به جایی رسیده بود که بعضی افراد بی باکانه، در حضور دیگران از رژیم بد می‌گفتند و به انتقاد از فساد مالی و رفتار غیر اخلاقی خانواده شاه می‌پرداختند.
از مشاهده نفرت روز افزون مردم نسبت به شاه چه در افراد عادی مثل نانوا و سبزی فروش و مستخدم و کارگر و چه در دانشجویان و اساتید دانشگاه، چنان حالم دگرگون می شد که از خدمت در دفتر مخصوص ملکه احساس گناه می کردم …»
فریدون هویدا، برادر امیرعباس هویدا و سفیر وقت ایران در سازمان ملل هم می‌گوید: «در سفر به ایران هرجا می رفتم و با هرکس اعم از آشنا یا بیگانه صحبت می‌کردم، همه به نحوی از اوضاع مملکت گِله داشتند. در آن زمان مردم از انتقاد و بدگویی نسبت به خانواده شاه به هیچ وجه ابایی نداشتند»
آن روزها محمدرضا پهلوی تنهاترین سیاستمدار دنیا بود. او رفته رفته و به ویژه پس از کودتای 28 مرداد همه رجال برجسته و تاثیرگذار را از اطراف خود دور کرد و گروهی مطیع که سخنی جز رضایت او بر زبان نمی‌آوردند، به گِرد خود آورد.
معمولاً «سران کشورها، افرادی تنها هستند. لیکن شاه از بیشتر آنان تنهاتر بود… مشاورانش نه در کابینه و نه در بیرون از آن، درست خدمت نمی‌کردند و این تا حدودی بدین سبب بود که فطرتاً به دیگران بدگمانی داشت و همچنین بدین جهت که فاقد همکاران واقعاً صالح بود، حتی کسانی که دارای صلاحیت بودند، تمایل داشتند که آراء منفی را اظهار نکنند و چیزی بگویند که شاه خوش دارد بشنود و این غالباً به صورت تملق‌گویی گزاف در می‌آمد» (هزیمت یا شکست آمریکا ص 44)
همین وضعیت موجب شد تا شاه درک درستی از شرایط عمومی کشور نداشته باشد. او اعتراضات مردم را به دخالت خارجی‌ها نسبت میداد و قویاً معتقد بود دلیلی برای اعتراضات عمومی وجود ندارد.
منبع: گانال تلگرام حمید قزوینی
