طرح ناکام ادغام ارتش و سپاه!
جعفر شیرعلی نیا در کانال تلگرامی اش نوشت:
در مصاحبه‌ای که سال ٩۴ با هاشمی داشتم بحث که به ادغام ارتش و سپاه رسید، از او پرسیدم: «واقعاً شما به‌دنبال این بودید که این دو نیرو را تبدیل به یک نیرو کنید؟» می‌گوید: «واقعاً این‌گونه بود. این اقدام به دستور امام(ره) بود و در حکم جانشینی فرمانده کل قوای من نیز آمده بود. ما در جنگ هم به این نتیجه رسیده بودیم. آن‌موقع جراحی آن سخت بود و واقعاً مشکل بزرگی در جنگ داشتیم. آرزو می‌کنم که هیچ‌وقت جنگی اتفاق نیفتد. با دو ارتش و دو نیروی مسلح که رقیب همدیگر هستند، چگونه می‌توان جنگید؟ هر چند انسان‌ها و نیروهای خوبی باشند.»
بحث ادغام ارتش و سپاه ریشه‌ای طولانی در اختلافات فرماندهان ارتش و سپاه در سال‌های جنگ داشت. در سال‌های جنگ ادغام یگان‌های عملیاتی ارتش و سپاه تجربه شده بود؛ گاه موفق و گاه ناموفق. بحث ارتش نوین و ادغام دو نیروی مسلح نیز از سال65 به بعد مطرح بود. در حکم فرماندهی هاشمی (12خرداد67) برای فرماندهی کل قوا به اصلاح ساختار نیروهای مسلح اشاره شده بود و هاشمی می‌گوید با امام نیز در این‌باره گفتگو کرده بود. اما آقای خامنه‌ای از همان ایام با ادغام دو نیرو مخالف بود و گویا با مخالفت ایشان، امام از هاشمی خواسته که موضوع ادغام ارتش و سپاه را پیگیری نکند. هاشمی رفسنجانی،23 شهریور67: «خدمت امام رفتم… درباره ادغام نیروهای مسلح مذاکره شد. با ادغام امکانات پشتیبانی موافقند اما در حال حاضر ادغام ارتش و سپاه را صلاح نمی‌دانند و به‌طور جزم می‌گویند جنگ تمام شده است دیگر تجدید نمی‌شود و ادغام را مایه دعوا و نزاع و نارضایتی می‌دانند.»
با‌این‌حال هاشمی عبدالله نوری نماینده امام در سپاه را مامور تشکیل جلساتی در این‌باره کرده بود. شاید هاشمی می‌خواست با طرحی آماده با امام بحث کند. خاطرات هاشمی، دوم فروردین 68: «عصر به زیارت امام رفتم. وضع ارتش و سپاه را گفتم و مشکل دوگانگی نیروهای مسلح و مخارج گزاف سازمان‌ها و نیروهای تکراری و ضرورت انسجام را توضیح دادم، ولی امام نگرانند که ادغام ارتش و سپاه، باعث خشم آن‌ها و درگیری شود؛ گرچه قبول دارند که سرانجام باید یکی شوند، ولی زمان را مناسب نمی‌دانند. اما با ادغام دو وزارتخانه دفاع و سپاه مخالفتی ندارند.»
جلسات همچنان ادامه داشت که امام از دنیا رفت. پس از رحلت امام و رهبری آیت‌الله خامنه‌ای از اولین دستورهای رهبر جدید تعطیلی جلساتی بود که در آن ادغام ارتش و سپاه پیگیری می‌شد. سردار صفوی قائم‌مقام سپاه: «در ذهن من این است که در همان هفته اول خاطرم هست که رهبری دستور دادند که جلسات تعطیل شود و اعتقادی به ادغام ارتش و سپاه ندارم… جلساتی که در ارتش و سپاه در حال تبدیل‌شدن به یک بحران فکری و روحی بود تعطیل شد. ارتشی‌ها و سپاهی‌ها هر دو نگران آینده‌شان بودند.» به‌روایت صفوی رهبری جلساتی تشکیل داد تا ماموریت‌های دو نیرو را تفکیک کنند.
صفوی: «بعد از هر جلسه آقای فروزنده [جانشین ستاد نیروهای مسلح] جمع‌بندی جلسه را خدمت مقام معظم رهبری می‌برد و آقا هم نظرشان را می‌دادند اگر قبول داشتند تایید می‌کردند و یا رد می‌کردند.» هرچند در زمان جنگ برخی رابطه آقای خامنه‌ای و ارتش را بهتر می‌دانستند اما در جلسات جدید، سپاه گسترش بیشتری پیدا کرد. سردار جعفری از فرماندهان ابتدایی سپاه و فرمانده کنونی سپاه معتقد است: «نیروی قدس و مقاومت بسیج نیز دو نیروی دیگری بود که مقام معظم رهبری اضافه کردند و نه‌تنها استعداد نیروهای سپاه کاهش نیافت بلکه گسترش بخش دفاعی پس از جنگ نیز هم در سپاه و هم در ارتش با نگاه خاص شخص رهبری پیگیری شد.» یعنی سپاه به جای ٣نیرو صاحب نیروی پنج‌گانه شد و بخش‌هایی که پیش‌تر به‌نوعی زیرمجموعه نیروی سه‌گانه بودند به نیرویی جدا تبدیل شدند.
نیروی‌قدس‌سپاه و بسیج در سال‌های بعد ماموریت‌های مهمی را به‌عهده گرفتند. به آقای هاشمی گفتم که اگر ادغام انجام می‌شد اکنون نیروی بانفوذی مانند سپاه قدس در منطقه نداشتیم اما او نظر دیگری داشت و گفت: «الان آن یک اشکال واقعی دارد و اشکالش این است که وزارت خارجه را از اعمال مسؤولیت خودش در حساس‌ترین نقاطی که به ما مربوط می‌شود محروم کرده است. در عراق، سوریه، لبنان، افغانستان، یمن و هر جایی که این‌گونه می‌شود، ما حقیقتاً مشکل داریم. در این کشورها کسی نمی‌تواند سفیری را بدون موافقت سپاه قدس بگذارد.»
– سخنان آیت‌الله هاشمی و سرداران صفوی و جعفری مربوط به مصاحبه اختصاصی نگارنده با آن‌هاست.
منبع: @jafarshiralinia
