مروری بر مهمترین فرازهای زندگی نلسون ماندلا؛ سرم خونین اما برافراشته است.

«اعلام می‌کنیم که حق داریم همانند دیگر انسان‌های زمین باشیم، و باید به عنوان انسان مورد احترام باشیم و باید در این جامعه، بر روی این زمین، در این دوره از حقوق انسانی که خواهان احیای آن هستیم، برخوردار باشیم. . .» آخرین عبارت این جمله از این قرار است: «به هر طریق لازم.» در صحنه آخر فیلم آمریکایی ساخت ۱۹۹۲ «مالکولم ایکس»، ماندلا که—پس از ۲۷ سال زندان به تازگی آزاد شده است – به صورت یک معلم مدرسه در یک کلاس درس در سووتو نشان داده می‌شود. او بخشی از یکی از سخنرانی‌های مالکولم ایکس را که گوشه ای از آن در بالا آمده بود، تکرار می کند. ماندلا به کارگردان فیلم اسپایک لی اطلاع داد که قادر به ادای این عبارت در برابر دوربین نیست، چون ممکن است دولت آپارتاید از این عبارت علیه او استفاده کند. لی نیز نظر ماندلا را پذیرفت و در آخرین لحظات عبارت «به هر طریق لازم» توسط خود مالکولم ایکس ادا شد. «در فراسوی این شب تیره که چون مغاکی میان دو قطب مرا دربرگرفته است، برای سرشت استوار و تسخیرناپذیر خویش، شکرگزار خدایانم. در شرایط طاقت‌فرسا و در چنگال ضربات زمانه سر را سندان صبور کردم. نه دست از تلاش برداشتم و نه به لابه و زاری افتادم. با پتک ایام و زیر آوار سرنوشت، سرم خونین اما برافراشته است. فراسوی این جایگاه پر از خشم و اشک، جز سایه‌های وحشت دیده نمی‌شود و تهدید و رنج سالیان مرا می‌پاید اما در من نشانی از هول و هراس نیست. از این گذرگاه تنگ و تاریک و از پیامدهای در تقدیر، واهمه‌ای ندارم. (چون) سرنوشتم را با دست خویش می‌نویسم و سردار روح خویشتنم.» ویلیام ارنست هنلی شاعر فقیر انگلیسی در رویارویی با سختی‌هایی که می کشید با خود این ابیات را زمزمه می کرد. عنوان فیلم شکست‌ناپذیر به کارگردانی «کلینت ایستوود» هم از این شعر گرفته شده است. این آثار برای مردی ساخته شد که تاریخ آفریقا و شاید تاریخ قرن مدیون کارهایی است که انجام داد؛ نلسون ماندلا! نخستین رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی که در انتخابات دموکراتیک این مقام را به دست آورد. او از فعالان برجسته مخالفت با قانون آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. برای بر قراری برابری با شهروندان افریقای جنوبی تمام تلاش خودش را به کار برد تا از خشونت برای رسیدن به این هدف بهره نگیرد اما ظاهرا هر چه کرد بی فایده بود. در نهایت به جرم اقدام مسلحانه علیه حاکمیت دستگیر و محاکمه شد. 27 سال زندان که بیشترش در سلولی انفرادی در جزیره‌ای سپری شد، بخشی از مقاومت منحصر به فرد اوست. بالاخره به سال 1990 از زندان آزاد شد و از آن زمان به بعد سیاست صلح و آشستی را در پیش گرفت؛ همین رویه باعث برقراری اتحاد بیشتری میان جمعیت افریقای جنوبی شد. نوزده ساله بود که وارد دانشگاه شد و همان زمان به ورزش بوکس و دومیدانی علاقه پیدا کرد. او که در ابتدا طرفدار مبارزه عمومی غیر خشونت‌آمیز بود، 5 دسامبر 1956 به اتهام خیانت به همراه تعدادی دیگر بازداشت شد. محاکمه آنها تا سال 1961 ادامه داشت و همگی شان از این اتهام تبرئه شدند تا اینکه در همان سال ماندلا به صورت پنهانی کشور را ترک کرد و به ملاقات رهبران افریقا در الجزایر و نقاط دیگر قاره رفت. بعد از بازگشت بر سر مواضع حزب کمونیست و نیروی حاکم با آنان به بحث و جدل پرداخت و عده ای همین ماجرا را عامل دستگیری دوباره‌اش می‌دانند. بعد از 17 ماه فرار بالاخره 5 اوت 1962 دستگیر شد و 25 اوت به 5 سال زندان محکومش کردند. دو سال بعد هم به جرم شرکت در کنگره افریقا حکم دیگری برایش بریده شد. همان دوران که در زندان بود، دوباره ماجرای دیگری پیش آمد و فعالان کنگره افریقا را در مزرعه ای دستگیر کردند و پای ماندلا باز به میان آمد و حکم بعدی از راه رسید. او و تعدادی از همراهانش هرچند از مجازات اعدام جان به در بردند اما به حبس ابد محکوم شدند. «در طول زندگی‌ام خود را وقف مردم آفریقا کرده‌ام. با استیلای سفیدپوستان مبارزه کرده‌ام و با استیلای سیاهان نیز مبارزه کرده‌ام. به دنبال آرمان جامعه‌ای آزاد و دموکراتیک که همه بتوانند در آن در توازن و با فرصت‌هایی برابر زندگی کنند بوده‌ام. این آرمان من است که امیدوارم با آن زندگی کرده و بدان دست یابم. اما اگر نیاز باشد آماده‌ام برای این آرمان بمیرم». بالاخره با تلاش های او و بسیاری از معتقدین به آرمان‌هایش 27 اوت 1994 اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری که همه مردم افریقای جمهوری از سیاه و سفید حق شرکت در آن را داشتند، برگزار شد. ماندلا به عنوان رئیس‌جمهور از ماه می۱۹۹۴ تا ژوئن ۱۹۹۹، رهبری انتقال از فرمانروایی اقلیت و آپارتاید را بر عهده داشت و به خاطر حمایت از صلح ملی و بین‌المللی تحسین بین‌المللی را به دست آورد. ماندلا پنجشنبه ۵ دسامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آذر ۱۳۹۲) در شهر ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی در سن ۹۵ سالگی درگذشت. روز بین‌المللی نلسون ماندلا یا روز ماندلا، آیینی است که هر ساله در ۱۸ ژوئیه به افتخار ماندلا جشن گرفته می‌شود. این روز در نوامبر ۲۰۰۹ رسماً توسط سازمان ملل متحد نامگذاری شد. ۱۸ ژوئیه زادروز ماندلا است.

نویسنده: علی نامجو

منبع: روزنامه همدلی، شماره 922، چهارشنبه 1397/4/27

تاریخ درج مطلب: چهارشنبه، ۲۷ تیر، ۱۳۹۷ ۱۱:۴۷ ق.ظ

دسته بندی: خاطرات مشاهیر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *