خاطره محمد درودیان از کیارستمی؛ چگونه از عباس کیارستمی تاثیر پذیرفتم؟

پس از اتمام جنگ با عراق، در چارچوب مشاهداتی که در زمان جنگ و با حضور در قرارگاه فرماندهی داشتم، پژوهش و تحقیق در این زمینه را در دستور کار داشتم که منجر به نگارش مجموعه پنج جلدی «سیری در جنگ» و سپس کتاب «آغاز تا پایان» شد. در این آثار بدنبال توسعه و تعمیق مشاهداتم از طریق مستندسازی آن بودم. نوعی قطعیت و شفافیت در ذهنم نسبت به رخدادها و سپس در آنچه نوشتم، وجود داشت بنابراین در آن دوره، نیازسنجی مخاطب، چندان برای من موضوعیّت نداشت تا درباره آن تأمل کرده و ملاحظات لازم را در نظر بگیرم.

توجه به پرسش‌های جنگ و ضرورت تحقیق درباره آن، به توصیه مرحوم حمید فرهادی نیا صورت گرفت و در مرحله جدید، جنگ را تنها از نقطه عزیمت وقایع سیاسی- نظامی نگاه نمی کردم، بلکه ذهنیت جامعه از جنگ و پرسش ها، موضوع بحثم بود. ملاحظات یاد شده موجب گفتگو با شخصیت های بسیاری شد که نسبت به مدیریت و تصمیم گیری در جنگ، به ویژه ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، انتقاد داشتند. در این مرحله و در حالیکه هنوز از توصیف و مستندنگاری وقایع جنگ ایران و عراق، فاصله نگرفته بودم، درگیر پرسش های جنگ شدم، در حالیکه به درستی برای من روشن نبود که با چه روشی این مسائل را بررسی کنم و آیا اساساً پرسش‌های جنگ پاسخ روشنی دارد یا خیر؟

در فرآیند روش شناسی مطالعه درباره پرسش ها، یکی از مصاحبه های مرحوم کیارستمی را درباره چگونگی نگرش به موضوعات در فیلم سازی، مطالعه کردم. در این مصاحبه که حتی محل درج آن را به خاطر ندارم، کیارستمی درباره نگرش به مخاطب و درگیر کردن مخاطب با فیلم می گوید: «من همیشه یک نیمه پنهان باقی می گذارم تا مخاطب خودش درباره آن تأمل و قضاوت کند.» واگذاری قضاوت درباره «نیمه پنهان» بحث به مخاطب، بمثابه یک رویکرد و روش، چارچوب مفهومی- روشی را که برای طرح بحث و پاسخ به پرسش ها و ارتباط با مخاطب نیاز داشتم، برای من شکل داد و از این طریق به تدریج از روش توصیفی- نقلی فاصله گرفتم تا پرسش ها را با احترام به فهم مخاطبین مورد بررسی قرار بدهم. ملاحظه یاد شده، نتیجه مهمتری برای من داشت و آن اینکه؛ بار سنگین پاسخ قطعی به پرسش ها را از دوش من برداشت و هم اکنون نیز در سایت همین روش را دنبال می کنم. به این معنا که؛ با احترام به برداشت مخاطبین، فهم مخاطب را به رسمیت شناخته و در تعامل با آن، فهم خودم را اصلاح و ارتقاء می دهم.

منبع: وبسایت شخصی محمد درودیان