روایتی از اشعار بداهه و ارتجالی امام موسی صدر
محسن کمالیان، محقق و نویسنده “صدر” پژوه، در دیدار و گفتگویی که با محمد هادی خالقی داشته، خاطرات جالبی از اشعار ارتجالی و بداهه امام موسی صدر دریافت کرده است. کمالیان درباره این دیدار که فیلم بخشی از آن را در ادامه میبینید، می نویسد:
دیروز پنج‌شنبه مورخ ۳۱ خرداد سال ۱۳۹۷ش افتخار یافتم ساعتی را در محل حجره انتشارات «راز نی» در خدمت استادی بسیار عزیز و بزرگوار باشم: جناب آقای محمدهادی خالقی. بارها ذکر خیر ایشان را از استاد سید مصطفی مطبعه‌چی شنیده بودم. چند بار نیز تلفنی با ایشان صحبت کرده بودم. اما شنیدن کی بُوَد مانند دیدن! مدت‌ها بود قصد داشتم به دیدن استاد بروم. اما اشتغال دائم توفیقم را سلب کرده بود. تا اینکه دیروز بزرگواری ایشان غافلگیرم کرد.
استاد خالقی مدرس، محقق و نویسنده‌ای بسیار فاضل، باسواد، دقیق‌النظر و ملاست. به همان اندازه نیز متواضع، بی‌ادعا، اخلاقی و انسان‌دوست. عضو هیئت علمی پژوهشکده‌ی علوم و معارف حدیث است. در حوزه‌های ادیان، مذاهب و حدیث ید بیضاء دارد. بر ادبیات عرب و کنار آن تاریخ معاصر ایران و شیعه نیز تسلط کامل دارد. یکی از دلمشغولی‌هایش، تصحیح و احیاء متون اصیل دینی است. مدیریت گروه پژوهشی «احیاء و تصحیح متون» از سوابق اجرائی‌اش در پژوهشکده است. تاریخ قم، حوزه و روحانیت شهر را مثل کف دستش می‌شناسد.
از جمله در باره امام موسی صدر، آیت‌الله العظمی سید رضا صدر و پدر این دو بزرگوار، آیت‌الله العظمی سید صدرالدین صدر، اطلاعات بسیار وسیع و دقیقی دارد. اطلاعاتی که نوعا از جنس ناگفته‌هاست و حتی خانواده صدر هم از آنها خبر ندارد. مثلاً دیروز از دایه امام صدر سخن گفت؛ بانوی بزرگواری به نام خورشید خانم که آقا موسای نوجوان را به مدرسه می‌برد و انبوهی از خاطراتش را به استاد خالقی منتقل کرده بود. از خانه قدیمی خانواده صدر سخن گفت که در مجاورت پاساژ موسی ابن جعفر (ع) کنونی قرار داشت و یک دهه پیش تخریب گردید. کروکی دقیق خانه را برایم کشید. از خاطرات والدینش از امام صدر سخن گفت. نیز از هم‌کلاسی‌های امام صدر در قم که مخزن خاطره و هنوز به شکر خدا در قید حیات هستند.
از اشعار فراوان ارتجالی فارسی و عربی امام صدر سخن گفت که شاگردانش پای دروس مطول، شرح‌لمعه و مکاسب در حاشیه کتاب‌هایشان می‌نگاشتند و برخی به دست وی رسیده بود. در باره روابط آیات عظام سید صدرالدین صدر و میرزا محمد فیض اطلاعات مهمی داشت که لااقل برای حقیر کاملاً تازه بود. از بعضی اشعار ارتجالی پدر امام صدر سخن گفت که فقط مرحوم فیض بر روی کاغذ آورده بود و امروز باید در کاغذهای برجای مانده از ایشان جست‌وجو شود.
برخی فرازهای سخنان استاد را ضبط کردم. نمونه‌ای را در زیر قرار می‌دهم. بنا شد طی همین روزها ان‌شاءالله خدمت ایشان برسم و گفتگویی مفصل انجام دهیم.
استاد خالقی از آن زمره محققینی است که اگر به آلمان، فرانسه، انگلیس، آمریکا یا کانادا نقل مکان می‌کرد، بهترین محافل دانشگاهی آنجا به استقبالش می‌شتافتند و بی‌شک مانند امثال آیت‌الله دکتر سید حسین مدرسی طباطبایی خوش می‌درخشید. افسوس و هزاران هزار افسوس که جامعه به راستی نخبه‌کُش ما سرمایه‌های اصیل علمی فرهنگی خود را قدر نمی‌داند. خداوند ان‌شاءالله این استاد عزیز و بزرگوار را همراه عزیزانش سلامت بدارد.
