روایت عزت الله ضرغامی از انتخاب طعم گیلاس برای جشنواره کن؛ وساطت علی اکبر ولایتی!
آنچه میخوانید بخشی از گفتگوی عزت الله ضرغامی با روزنامه شرق است:
ولی فیلم «طعم گیلاس» آقای کیارستمی در زمان استقرار شما در معاونت سینمایی موفق به کسب جایزه نخل طلای کن شد. دراینباره چه میگویید؟
بله. ولی هیچ ربطی ندارد! اتفاقا همین نکته، حرف من را تأیید میکند.
ببخشید. اما من متوجه این تناقض نمیشوم.
وقتی فیلم «طعم گیلاس» را دیدم، هنوز سکانس پایانی آن ضبطنشده و به صورت ویدئویی بود. معتقد بودم که این فیلم در مقایسه با بسیاری از فیلمهای خوبی که در جشنوارههای فیلم فجر ٧۴ و ٧۵ به نمایش درآمدند، سطح پایینتری دارد، اما مسئولان «کن» دست روی فیلم «طعم گیلاس» گذاشتند!
به نظر شما چرا آنها فیلم «طعم گیلاس» را پذیرفتند و از نظر شما این فیلم چه ایراداتی داشت؟
من باید درباره تصمیمات دوره خودم پاسخگو میبودم، چون آن زمان سینما مثل الان نبود که اقتداری در مدیریت سینما حاکم نباشد!
…
ظاهرا حرفتان درباره فیلم «طعم گیلاس» ناتمام ماند!
حرف من این بود که فیلم «طعم گیلاس» نماینده واقعی سینمای ایران در سال ١٣٧۴ نیست! چون فیلمهایی بسیار بهتر از آن وجود داشت، اما وقتی مسئولان جشنواره کن اینقدر اصرار داشتند که فقط همین فیلم از سینمای ایران در آنجا حضور پیدا کند، دیگر برای من روشن شد که آنها میخواهند برای اولین و آخرینبار نخل طلای کن را به آقای کیارستمی بدهند و خود فیلم خیلی مهم نیست!
تا آنجا که به یاد میآورم، آقای دکتر ولایتی، وزیر وقت امور خارجه، برای مجابکردن شما هم نقش داشتند. ظاهرا چون آقای ولایتی از همکلاسیها یا هممحلهایهای دوران جوانی آقای کیارستمی بود. اصل ماجرا چه بود؟
آقای ولایتی با من تماس گرفتند. در ابتدا دلایل من را شنیدند. بعد به من گفتند ما الان در سطح بینالمللی در شرایطی هستیم که اگر فیلمی از ایران در جشنوارهای جایزه ببرد و پرچم جمهوری اسلامی ایران به اهتزاز درآید، از نظر سیاسی برای ما موقعیت خوبی میآورد. درنهایت هم موافق نبودم که این فیلم بهعنوان نماینده سینمای ایران برود، اما چون به این نتیجه رسیدم که آنها فیلم دیگری از ما را قبول نمیکنند و همین باعث میشود که ما اصلا در جشنواره حضور نداشته باشیم و با درنظرگرفتن فایده موردنظر آقای ولایتی، بالاخره موافقت کردم. بنابراین «طعم گیلاس» با وساطت دکتر ولایتی و برای مصالح دیپلماتیک کشور در مقطعی خاص به جشنواره کن رفت.
یعنی در یک تصمیم، منافع ملی را ترجیح دادید؟
همه موارد در کنار هم مطرح بود.
حالا امروز از این تصمیم رضایت خاطر دارید یا ناراحت هستید؟
سرجمع تصمیم مناسبی بود. اما ببینید این موضوع مثل این داستان میماند که روزی ملانصرالدین دید اطرافش یک عده بچه شلوغ میکنند. برای اینکه از شر بچهها خلاص شود، گفت بدوید که سر فلان کوچه آش میدهند. همه دویدند. بعد ملانصرالدین با خود گفت نکند واقعا آش میدهند و خودش هم به سمت آنها دوید! ببینید نمیشود که ما کاری از روی مصلحت انجام دهیم. بعد آنچنان پایکوبی کنیم که گویی اصل ماجرا را فراموش کردهایم!
خود شما چه نگاهی به آقای کیارستمی داشتید؟
از نظر من آقای کیارستمی، شخصیت قابل احترامی داشتند. حتی من یادداشتی نوشتم درباره ایشان تحت عنوان «کارگردان باشخصیت» و در آنجا مطرح کردم که چرا ایشان باشخصیت هستند. چون من با آقای کیارستمی مراوده زیاد داشتم. حتی فیلم «طعم گیلاس» را در دوره حضورم در صداوسیما پخش کردم. شما از مردم بپرسید که آیا «طعم گیلاس» را دیدید. شاید کسی ندیده باشد. چون در میان اینهمه فیلمهای مختلف که پخش میشود «طعم گیلاس» فیلمی است که ویژگیهای جذب مخاطب عام را ندارد. بااینحال فیلم در آن زمان پخش شد. حتی از بچههای پخش پرسیدم شما رایت این فیلم را خریدید که پخش کردید. گفتند نه! قرار بود بخریم ولی نخریدیم! گفتم خیلی بد شد باید پول آن را که حداقل صد میلیون تومان است بدهید. جالب است همان روز آقای کیارستمی به من زنگ زد و فورا قبل از هر چیزی گفتم الان میگوید آقای ضرغامی چرا رایت فیلم را نخریدید؟! اما ایشان با خوشرویی زیاد بعد از سلام و احوالپرسی گرم گفتند فقط زنگ زدم از شما تشکر کنم. گفتم به چه دلیل؟ گفت برای اینکه دیروز فیلم «طعم گیلاس» را پخش کردید و این بزرگترین احترام به من بود. گفتم بههرحال وظیفه ما بود. فیلم خوبی بود که پخش کردیم، اما شرمندهایم که رایت آن را خریداری نکردیم! گفت من پول نمیخواهم. اصلا همین الان این فیلم را به شما و صداوسیما هدیه کردم و واقعا هم پول نگرفت. حالا رفتار ایشان را مقایسه میکنم با بعضی از فیلمسازانی که وقتی میخواستیم رایت فیلمشان را بخریم، سر ١٠ میلیون تومان با ما چانه میزدند! درحالیکه برای همان افراد، ۵٠٠ میلیون تومان تیزر مجانی پخش میکردیم! اما بهدلیل همان ١٠ میلیون جلوی فیلم را میگرفتند! آقای کیارستمی بسیار باکلاس بود. وقتی در جمعی حضور مییافت به جمع هویت میداد.
منبع: روزنامه شرق، شماره 3003، شنبه 1396/8/13