شهید بهشتی چگونه در جلسات به جوانان میدان می داد
ظرفیت موجود انقلابی در ابتدای انقلاب همچون سیل بود؛ همان که مرحوم بازرگان به طعنه گفت که: «از خداوند باران می‌خواستیم، سیل آمد!» رفتار مرحوم بهشتی در برابر سیل تندروی‌های اول انقلاب، شبیه به حالت دوم بود، و توانست نیروی تخریبی تندروی را با شیب ملایم و نیز همراهی نظری با آرمان‌های آنان، به سمتی که می‌خواهد، هدایت کند و اجازه نداد مسأله دادگستری به معضلی شبیه برخی دیگر از نهادهای حکومتی تبدیل شود.
برای روشن‌تر شدن این ویژگی مرحوم بهشتی، خاطره‌ای را که یکی از دوستان نقل کرده است، تقدیم می‌کنم تا تفاوت افراد را بیشتر بدانیم. البته از ذکر اسامی معذورم. یکی از جوانانی که دارای دکتری و استاد دانشگاه بود و بعدها هم وزیر و هم وکیل شد، عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی هم بود، وقتی در جلسات شورا می‌خواست اظهارنظر کند، مرحوم بهشتی با احترام تمام می‌گفت: «آقایان اجازه دهند ببینیم نظر آقای دکتر… در این باره چیست؟» ولی همین آقا سالها بعد که باتجربه‌تر شد و به مقامات بالاتر هم رسید، یک بار وقتی می‌خواست درباره موضوعی حرف بزند، رئیس مربوط او جلوی جمع گفت: «تو عوامی، چیزی نمی‌خواهد بگویی» و او را ساکت می‌کند (البته این حرف ظاهراً شوخی بود)! شاید این آقا ریشه‌های عوامی هم داشت؛ ولی این خاطره معرّف دو نحوه برخورد در جذب و مشارکت‌دادن افراد و شنیدن نظر آنان را نشان می‌دهد.
در شیوه مرحوم بهشتی هنگامی که وی جمع‌بندی نظرات را انجام می‌داد، همه افراد آن را محصول مشارکت و اظهارنظر خود می‌دانستند و به اجرای آن کمک می‌کردند، حتی اگر با آن موافقت کامل نداشتند. درحالی که در شیوه دوم حتی اگر مدیر جلسه بهترین تصمیم را می‌گرفت، چون ناشی از نظرات مشارکت‌جویانه سایرین نبود، در عمل به نحوی با اجرای آن مخالفت می‌شد و چنین مدیری متوجه نمی‌شود که چرا تصمیمات به ظاهر درست او در عمل، اجرا نمی‌شود و گمان می‌کند دیگران علیه او توطئه کرده‌اند یا درک و شعور لازم برای فهم تصمیمات درست او را ندارند. درحالی که مسأله اصلی این است که او نتوانسته دیگران را در اتخاد یک تصمیم درست، مشارکت دهد و این ویژگی بنیانی در سیاست است. یک معنا از سیاست را می‌توان قدرت و توانایی کسب مشارکت دیگران برای اتخاذ تصمیمات درست در جهت تحقق اهداف جمعی دانست. به این معنا مرحوم بهشتی سیاستمدار واقعی بود؛ سیاستمداری که به وجودش امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمندیم.
منبع: روزنامه اطلاعات، چهارشنبه 1397/4/6 به نقل از روزنامه اعتماد 1391/4/7
