ضرورت پایبندی به قواعد زندگینامه نویسی درباره رجال معاصر

حمید قزوینی، محقق و نویسنده تاریخ شفاهی به مناسبت سالروز شهادت سید مصطفی خمینی در یادداشتی به قواعد مهم زندگینامه نویسی رجال تاریخی پرداخته و بر اهمیت یافتن و بیان زوایای پنهان زندگی آنها اشاره کرده است:

یکی از آسیب‌های زندگینامه نویسی درباره شخصیت‌های سرشناس علمی و سیاسی و فرهنگی این است که نزدیکان افراد یا موسسات پژوهشی به اشتباه تصور می‌کنند، بیان برخی ویژگی‌ها و زوایای کمتر دیده شده، موجب تخفیف جایگاه یا آسیب به وجهه آن شخص خواهد شد.
یکی از این شخصیت‌ها آیت‌الله سید مصطفی خمینی، فرزند امام خمینی است که روز اول آبان سال 1356 در شهر نجف به طرز مشکوکی از دنیا رفت و خبر آن موجب گسترش اعتراضات مردمی علیه رژیم شاه و سرعت در روند انقلاب شد.
از آن زمان به بعد از سوی دوستان و شاگردان و موسسات انتشاراتی مطالب فراوانی درباره او گفته شده است. بیشتر این مطالب درست و قابل استناد است و برجستگی‌های اخلاقی، علمی، سیاسی و فرهنگی آن مرحوم را به خوبی نشان می‌دهد. اما همه این مطالب از یک نقص بزرگ هم برخوردار است و آن عدم اشاره به برخی اختلافات او با شماری از افراد یا روحیه متهورانه، شاد، طناز و سرزنده فرزند ارشد امام خمینی در برخورد با دیگران ( از کودکی تا زمان شهادت) است.
گاهی در گفتگوهایی که با تعدادی از نزدیکان و شاگردان آن مرحوم داشته‌ام، خاطرات جالب و مهمی در این زمینه بیان کرده‌اند اما وقتی درصدد برآمدم تا آن‌ها را ضبط کنم، بلافاصله با مخالفت راویان مواجه شده‌ام.
اینگونه افرادِ ظاهراً دلسوز که در میان دوستان و نزدیکان رجال معاصر وجود دارند، دچار یک اشتباه بزرگ هستند. آن‌ها با چنین روشی در بیان خاطرات، قطعه‌ای از تاریخ را پنهان کرده و آیندگان را از فهم درست رویدادها و شناخت شخصیت‌ها محروم می‌کنند.
آن‌ها بخشی از ویژگی‌ها را به همین بهانه مکتوم گذاشته و بالطبع اجازه می‌دهند دیگران در این زمینه شبهاتی را مطرح و تاریخ را مشوه کنند.
به هرحال زندگینامه نویسی قواعدی دارد و زندگی افراد هم مجموعه‌ای از ویژگی‌های مختلف و گاه متضاد و متناقض است، لطفاً همه را ببینید و آن‌ها را با سلیقه و نگاه خود گزینش نکنید.