نزاعی که ساواک محرک آن بود
حمید قزوینی محقق و نویسنده تاریخ شفاهی در یادداشتی به خاطره ای از گفتگوهایش با فخرالدین حجازی اشاره کرد و نوشت: معمولاً سخنرانی افرادِ غیر روحانی با همه علم و فضلی که احتمالاً دارند، چندان خوشایند روحانیون و اهل منبر نیست. درباره چرایی این موضوع فعلاً حرفی ندارم. اگر چه در سالهای اخیر، افرادی، توانستهاند گاهی در بعضی مساجد و حسینیهها به ایراد سخن بپردازند.
اوایلِ دهه هفتاد که گاهی گذرم به کتابخانه و انتشارات بعثت واقع در خیابان ۱۶ آذر میافتاد، فرصتی فراهم میشد تا گفتگویی با مرحوم فخرالدین حجازی، موسس و مدیر آن موسسه داشته باشم.
آقای حجازی که سابقهای طولانی در سخنرانیهای سیاسی و مذهبی داشت، در یکی از این دیدارها، موانعی که برخی روحانیون و جریانات سنتی برای او ایجاد میکردند را یادآور شد.
او با بیان طنزی که همیشه همراش بود، بخشی از خاطراتش از اقدامات مرحوم محمد تقی فلسفی، واعظ مشهور که محور جمع کثیری از اهل منبر بود، را نقل کرد و گفت: «مخالفتهای آقای فلسفی و دوستان او کار را برای من دشوار مینمود. با آنکه بعضی علما از من حمایت میکردند اما باز هم موانع و اذیت و آزارها زیاد بود. گاهی جلسات را به هم میزدند یا مانع برگزاری میشدند. بازار تهمت و شایعه هم که داغ بود.»
فخرالدین در ادامه به رایزنیهایش با برخی علما و ارسال نوار چند سخنرانی برای امام خمینی در نجف اشاره کرد و گفت: «از ایشان خواستم تا این سخنرانیها را گوش کنند و اگر اشکالی در آنها نمیبینند، توصیهای به روحانیون داشته باشند تا اجازه دهند در مساجد و حسینیهها سخنرانی کنم.»
وی افزود: «نمیدانم امام سخنرانیهای من را گوش دادند یا نه اما به مرحوم آیتالله صدوقی پیغام دادند در این زمینه کمک کرده و موانع را بر طرف کنند. پس از آن با کمک شهید صدوقی شرایط کمی بهتر شد.»
بعدها اسناد ساواک نشان داد که این نهاد امنیتی، در تشدید منازعه و اختلاف افکنی و تحریک روحانیون علیه فخرالدین حجازی نقش زیادی داشته است!