جلسه چالشی خاتمی با رهبری درباره پرونده کرباسچی؛ «من مخالف بازداشت بودم ولی در عمل انجام شده قرار گرفتیم»

روزنوشتهای آیت الله هاشمی رفسنجانی، 19 فروردین 1377

پیش از ظهر، آقاى [سیدمحمد] خاتمى، رییس جمهور براى عید دیدنی و نیز مذاکره درباره مساله بازداشت شهردار تهران و مساله آیت‌الله منتظرى، به منزل آمدند. مذاکرات‌شان با رهبرى را توضیح دادند که دوشنبه شب داشته‌اند. به آیت‌الله خامنه‌اى گفته‌اند که مایل نیستند درباره مساله شهردار مذاکره کنیم، چون به خاطر اختلاف نظر، فضاى مذاکرات تلخ مى‌شود، ولى رهبرى ترجیح داده‌اند که صحبت شود و گفته‌اند، دستگاه قضایى بر خلاف نظر ایشان اقدام به بازداشت کرده، ولى دیگر در مقابل عمل انجام شده هستیم.
آقاى خاتمى‌ گله کرده است که چرا در مورد [محسن] رفیق دوست، درست در زمان دادگاه [مرتضی رفیق دوست]، حکم مدیریت بنیاد [مستضعفان] را تجدید کردید، ولى اینجا اقدامى نمى‌کنید؟ و نیز چرا پریروز که خواسته، تلفنى قبل از اعلان بازداشت شهردار، مشکل را با شما مطرح کنم، حاضر به صحبت نشدید و دفتر گفت، بعد از ساعت پنج‌ونیم تماس بگیرم؛ انتظار این است که رییس جمهور بتواند در هنگام ضرورت به صورت فورى تماس بگیرد. توضیحى از جلسه مذاکرات پنج ساعته هیأت دولت داد و اینکه اظهارات آقای [عطاءالله] مهاجرانى، سخنگوى دولت، قدرى با جمع‌بندى جلسه تفاوت داشت و تندتر بود و اینکه رفتار مأموران با مدیران شهردارى تهران، خارج از ضوابط قضایى و انسانى بوده است. رهبرى هم از برخورد دولت ناراضى بودند و به خصوص از صحبت‌هاى آقاى مهاجرانى و آن را مایه اختلاف و نزاع مى‌دانند، اما بیشتر از جلسات قبل، اظهار محبت کرده‌ و او را به کتابخانه خود برده‌اند. در مورد آیت‌الله منتظرى هم هنوز اجازه ملاقات به بیش از همان سه نفر قبلى -آقایان [ابراهیم] امینى، [محمد] مؤمن و [سیدحسن] طاهرى خرم‌آبادى- داده نشده است. در مجموع از جلسه خود با رهبرى، نتیجه‌اى نگرفته بود.
اما امروز صبح از دفتر رهبرى، تلفن به ایشان شده که شب در جلسه ضیافتى که براى سران سه قوه و من -رییس مجمع تشخیص مصلحت- دارند، شرکت کنند که براى انجام هماهنگى بین قواى سه‌گانه و از وظایف رهبرى است. از من خواست که در صورت تشکیل، حتما بیایم و نظر مشورتى خواست. پیش از ظهر، آقاى [سیدعلی اصغر] حجازى از دفتر رهبرى تلفن کرد و از من خواست که در ضیافت شام رهبرى شرکت کنم؛ پذیرفتم.
ظهر یاسر و مهدى و بچه‌هایشان جمع بودند. بحث جلسات، معمولا این روزها مساله شهردار تهران است. عصر فاطى آمد و گفت، تلفنى با آقاى [علی] رازینى، رییس دادگسترى تهران صحبت کرده و از نحوه فشار به کرباسچى انتقاد کرده و براى خانواده او ملاقات گرفته است. بیشتر وقت امروز، به اصلاح نهایى کارنامه و خاطرات سال 1360 [= عبور از بحران] براى چاپ گذشت.
بعد از نماز مغرب به دفتر رهبرى رفتم. آقایان [سیدمحمد] خاتمى، [رییس جمهور]، [علی‌اکبر] ناطق [نوری، رییس مجلس] و [محمد] یزدى، [رییس قوه قضاییه] هم رسیدند. آیت‌الله خامنه‌اى، بى‌اشاره به مساله شهردارى تهران و اختلاف قوه قضاییه و قوه مجریه و فضاى نامطلوب مطبوعات و جامعه، گفتند مى‌خواهند وظیفه ایجاد هماهنگى بین قوا را انجام دهند. جلسه دوستانه است و گفتند، شماها اظهار نظر کنید و تصریح کردند که راضى به بازداشت [آقای غلامحسین کرباسچی]، شهردار [تهران]، در این مرحله نبودند.
من براى تلطیف فضاى جلسه، با اشاره به شوخى‌اى که مرحوم یحیى کلانترى با آشیخ محمد هاشمیان در سال فوت پدرشان کرد و پس از شنیدن تمجیدهاى واعظ در مراسم ترحیم نسبت به عمو و آشیخ محمد، گفت آشیخ محمد دوست دارد چند تا پدر داشته باشد و هفته‌اى یکى بمیرد و این مراسم تکرار شود؛ گفتم خوب است آقاى یزدى، مرتبا مدیران را بازداشت کنند که از این ضیافت‌هاى دوستانه داشته باشیم!
سپس آقاى یزدى صحبت کرد و گفت، در آخرین ملاقات با رهبرى، از صحبت‌هاى ایشان اجازه بازداشت فهمیده است و آقاى حجازى هم بعد از جلسه، همان را تأیید کرده و بعدا هم کسى خلاف آن را ابلاغ نکرده و به موجب قانون عمل شده و ترجیح هم این است که بگذاریم قانون اجرا شود و انتظار نبود که دولت با اجراى قانون مخالفت کنند؛ با شعارهاى قانون‌گرایى که این روزها مطرح است.
آقاى خاتمى گفت که در جریان پیگیرى مسایل شهردارى تهران از قانون تخطى شده، رهبرى مسأله برج‌ها را ارجاع کرده‌اند و دادگسترى به مسایل دیگری پرداخته است. مرجع بازداشت و بازجویى، ضابط قوه قضاییه نبوده و شیوه بازجویى خلاف بوده و تفسیر اختلاس به صورت غلط انجام شده و دولت با مشکلات فراوان، مجبور به ورود در آن مساله است.
من گفتم، آقایان راه‌حل ارایه ندادند. خوب است رهبرى یا خودشان فیصله بدهند و یا به سران سه قوه، مأموریت حل مشکل بدهند. مسأله فعلا از حد مساله قضایى فراتر رفته و جنبه‌هاى سیاسى، امنیتى و اجتماعى هم به خود گرفته است.
آقاى ناطق [نوری]، [رییس مجلس]، تأکید بر مراعات قانون کرد و پس از صحبت‌هاى کوتاهى از سوى آقایان یزدى و خاتمى، رهبرى جمع‌بندى کردند و گفتند: «مساله را به سران سه قوه واگذار مى‌کنم و آقاى هاشمى هم باید در جلسه باشند و این را هم اعلام مى‌کنم که در جامعه آرامش ایجاد شود». سپس شام خوردیم و به منزل آمدیم. در مسیر، آقاى خاتمى در ماشین من بود و درباره کیفیت کار آینده صحبت کردیم.