ماجراهای جنجالی فرودگاه امام خمینی؛ وقتی وزیر فرهنگ عمان را کشان کشان آوردند!

مشروح گفت‌و‌گوی «امیدایرانیان» با احمد خرم وزیر سابق راه و ترابری در خصوص حوادث سال ۸۳ و ماجرای بسته شدن فرودگاه امام در روز افتتاحش را ادامه می‌خوانید:

آقای خرم از ماجرای سال ۸۳ و بسته شدن فرودگاه درست در روز افتتاح آن بگویید؟ چرا چنین اتفاقی که حتی امروز از آن به عنوان آبروریزی بزرگ یاد می‌شود؛ چه اتفاقی در آن زمان افتاد؟

فرودگاه امام طرحی بود که در دهه ۴۰ مطرح شد و از سال ۴۷ بنا بود که ساخته شود یعنی قرار بود فرودگاه مهرآباد برای پروازهای داخلی مورد استفاده قرار گیرد و فرودگاهی برای پروازهای خارجی هم در بیرون شهر تهران افتتاح شود. به این منظور زمینی که امروز فرودگاه در آن واقع شده مورد انتخاب قرار گرفت و ۵۰۰ نفر هم به عنوان پرسنل شرکت هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها گزینش شدند اما پروسه افتتاح برای مدت طولانی متوقف ماند به نحوی که پرسنل استخدام شده بازنشست شدند. بالاخره بعد از انقلاب، جمهوری اسلامی هم به این نتیجه رسید که این فرودگاه نیمه کاره باید افتتاح شود به این ترتیب در زمان دولت اصلاحات و همزمان با حضور در وزارت راه و ترابری به توصیه آقای خاتمی رئیس جمهور وقت اجرای این پروژه را شخصاً به عهده گرفتم. در آن زمان رئیس جمهور از من خواسته بود ۵ طرح بزرگ را که به نحوی آبروی ایران به شمار می‌آمدند به بهره برداری برسانم که یکی از آن‌ها فرودگاه امام بود.
مسئولان وقت پروژه در آن روزهای می‌گفتند تنها با ۷ میلیارد تومان و ظرف سه ماه می‌توانند فرودگاه را بسازند و به بهره برداری برسانند اما من بعد از بازدید اعلام کردم که ساخت پروژه دست کم به سه سال زمان و ۱۲۰ میلیارد تومان بودجه نیازمند است اما این گزارش مورد توجه و موافقت قرار نگرفت. به هر حال به سرعت بودجه ۷ میلیاردی از سوی وزارت راه و ترابری تأمین و تحویل شد اما مسئولان اجرا تنها ۱۵ روز بعد به مسئولان اجرای طرح گزارش دادند به ۱۵ میلیارد تومان دیگر هم نیازدارند و مدت زمان هم یک ماه بیشتر خواهد شد. این مبلغ هم در ادامه تأمین شد. هنوز دو ماه نگذشته دوباره اعلام کردند که به ۱۵ میلیارد تومان دیگر بودجه نیازمند هستند که بازهم تأمین اعتبار صورت گرفت اما وقتی برای بار سوم درخواست اعتبار ۴۵ میلیارد تومانی ارائه شد شخصاً برخورد کردم به این ترتیب مدیر پروژه تغییر یافت و سازمان هواپیمایی کشوری و خود من بر نحوه اجرای آن متمرکز شدیم در نهایت هم با ۱۳۵ میلیارد تومانی که به مبالغ قبلی اضافه شد و ظرف دو سال فرودگاه به مرحله بهره برداری رسید.

یعنی همه مراحل ساخت و بهره برداری ظرف دو سال و کمتر از زمانی که خودتان پیش بینی کرده بودید آماده شد؟

بله البته من از نازکاری انجام گرفته توسط بنیاد مستضعفان در فرودگاه راضی نبودم ولی چاره دیگری هم وجود نداشت ضمن این که به سرعت باید فکری هم برای فازهای دوم و سوم و چهارم هم می‌شد یعنی باید سرمایه گذاری برای اجرای این فازها هم انتخاب می‌کردیم که این مرحله نیز انجام شد. در همین شرایط یعنی قبل از افتتاح، نیروهای نظامی از ما دو هزار هکتار از زمین‌های فرودگاه امام را خواستند تا پایگاهی نظامی افتتاح کنند یعنی می‌خواستند دقیقاً اتفاقی که در فرودگاه مهرآباد رخ داد تکرار شود در حالی که فرودگاهی مثل فرودگاه امام که بین المللی است در اختیار دولت و گمرک قرار دارد. من با این در خواست مخالفت کردم و گفتم طبق اسناد موجود این فرودگاه کاملاً غیرنظامی است و نمی‌توان به نیروی نظامی اجازه داد در زمین آن دست به احداث پایگاه بزند از همان زمان هم مخالفت نیروهای نظامی با فرودگاه امام آغاز شد و کارشکنی‌ها بالا گرفت.

پس قانونا و بر طبق اسناد موجود اصلاً اجازه ساخت پایگاه نظامی در این فرودگاه وجود نداشت؟

بله. من امریه از مقام معظم رهبری داشتم که بر اساس آن فرودگاه امام صرفاً غیرنظامی است اما آن‌ها گفتند ما کاری با این امریه نداریم یا دو هزار هکتار واگذار کنید که مشکلاتتان حل شود یا ما برخورد خواهیم کرد. به هر حال من بر موضع خودم پافشاری کردم و آبروریزی که مهندس نویدی از آن گفته از همین جا شروع شد.

در روز افتتاح چه اتفاقی افتاد؟

در روز افتتاح نیروهای نظامی فرودگاه را بستند و برخورد به شدت توهین آمیزی با مدیران فرودگاه صورت گرفت. این در حالی بود که اولین پرواز از شرکت امارات ایر لاین که از دوبی می‌آمد قرار بود در فرودگاه امام به زمین بنشیند اما آن‌ها روی باند فرود مانع گذاشتند. من در فرودگاه حضور داشتم از آن‌ها خواستم مانع از آبروریزی شوند بالاخره هم با پیگیری‌های آقای خاتمی و من هواپیما به زمین نشستند اما کارشکنی ادامه داشت چون اجازه نمی‌دادند هواپیما به پارکینگ برود دوباره با خواهش و پیگیری اجازه صادر شد این بار اجازه اتصال «جت وی» و خروج مسافران داده نمی‌شد یعنی مسافران نیم ساعت معطل ماندند تا بالاخره مراحل تخلیه انجام گرفت. در سوی دیگر وقتی مسافران مسیر برگشت همان هواپیما به مقصد دوبی در حال سوار شدن بودند یکی از مسافران دیپلماتیک یعنی وزیر فرهنگ و هنر عمان با برخورد ناخوشایند و بسیار بدی از سوی نیروهای نظامی مواجه شد یعنی یقه او را گرفتند و روی زمین کشاندند. من قریب ۱۵ دقیقه از وزیر فرهنگ عمان بابت این اتفاق عذرخواهی می‌کردم. بعد از این اتفاق هواپیمای جمهوری اسلامی که از دوبی عازم تهران بود به فرودگاه امام رسید همزمان یک فروند هواپیمای شکاری «میگ ۲۹» و یک فروند هواپیمای شکاری «فانتوم» به پرواز درآمدند و خلبان هواپیما را تهدید کردند. من دیدم با این اتفاق آبروریزی صد چندان خواهد شد بنابراین از خلبان خواستم به فرودگاه جایگزین یعنی فرودگاه اصفهان برود این دو هواپیمای شکاری هم تا اصفهان اسکورتش کردند در آن جا هم مسافران معطل ماندند تا هواپیمایی آن‌ها را به فرودگاه مهرآباد منتقل کند.

و این موضوع در نهایت به استیضاح شما منجر شد؟

بله. بعد از ماجرای روز افتتاح؛ فرودگاه بسته شد در ادامه تلاش کردند طرح استیضاحی به مجلس ارائه کنند در حالی که هم در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و هم در کمیسیون سیاسی – دفاعی دولت موضوع مورد بررسی قرار گرفت و هر دو به این نتیجه رسیدند که وزارت راه و ترابری مرتکب هیچ تخلفی نشده اما باز هم طرح استیضاح به صحن علنی آمد و علیرغم این که همین توضیحات در مجلس هم ارائه شد اما استیضاح رأی آورد.

در همان زمان وزارت راه و ترابری قراردادی با شرکت «تاو» ترکیه منعقد کرده بود. این قرارداد به چه دلیل باطل شد؟

ما در آن زمان قراردادی طلایی به ارزش ۲۰۰ میلیون دلار برای فاز دوم فرودگاه با این شرکت ترک بسته بودیم و قرار بود بررسی و تأمین سرمایه برای فازهای سوم و چهارم هم صورت گیرد اما در مجلس هفتم که در اختیار اصولگرا بود ۱۰ نماینده طرحی را تهیه کردند و بر اساس آن قرار داد لغو شد در حالی که شرکت ترکیه‌ای تجهیزاتی به ارزش ۱۳ میلیون دلار به فرودگاه امام آورده بود آن هم با ارزان‌ترین قیمت. ضمن این که قرار بود فرودگاه با استانداردهای اروپا و با الگوبرداری از فرودگاه فرانکفورت ساخته شود شرکت ترکیه‌ای هم اصطلاحاً «کننده» بود. سوابق اجرایی شرکت هم به دقت مورد بررسی قرار گرفته بود و بازدیدی هم به همراه دکتر عارف انجام گرفت به این ترتیب کیفیت کارشان که بسیار مناسب بود مورد تأیید قرار گرفت و قرارداد امضا شد اما در نهایت با همان طرحی که در مجلس مطرح شد قرارداد را لغو کردند و ۱۰ سال بعد قراردادی با چند برابر قیمت بسته شد.

بعد از رفتن شما از وزارت راه و ترابری زمین‌های مورد بحث به نیروهای نظامی رسید؟

فکر نمی‌کنم یعنی بعید به نظر می‌رسد چون امریه فرمانده کل قوا در این خصوص وجود داشت

آقای خرم، یکی از مباحثی که هنوز هم در خصوص فرودگاه امام مطرح است، فعالیت اقتصادی نیروهای نظامی در این پروژه است. در زمان تصدی گری شما درخواستی برای فعالیت اقتصادی نیروهای نظامی در فرودگاه وجود داشت؟

اصولاً به نظر من زمین‌هایی که برای ساخت پایگاه نظامی درخواست کرده بودند قرار بود به مصرف فعالیت‌های اقتصادی برسد چون آن‌ها در فرودگاه مهرآباد پایگاه داشتند و نیازی به پایگاه جدید نبود. ضمن این که معتقدم یکی از مسائلی که منجر به استیضاح من شد مقابله با مبادی غیرقانونی بود چون با ۹۴ مبداء ورودی و خروجی بود که بعدها به اسکله‌های غیرمجاز معروف شد مقابله کردم. این مبادی در دست نیروهای نظامی و انتظامی قرار داشت و من برای اولین بار این موضوع را مطرح کردیم که البته پیگیری موضوع خیلی گران تمام شد چون کاری خلاف مأموریت بود. ما معتقد بودیم که گمرک باید در تمام مبادی ورودی و خروجی حضور داشته باشد و کار ارزیابی انجام دهد یعنی فقط نیروهای نظامی از سود و حقوق و عوارض معاف هستند ولی از بازرسی گمرک معاف نباشند.

منبع: امید ایرانیان