ناراحتی امام از پذیرش راه منحصر بفرد آتش بس؛ بازتابهای داخلی و خارجی قبول قطعنامه 598
خاطره روز 27 تیر سال 1367
تا ساعت سه بعد از ظهر در منزل ماندم. از جبهه ها هیچ خبری مبنی بر درگیری با دشمن نرسید. سرتیپ [علی] شهبازی را خواستم. آمد و راجع به تعویض فرمانده نیروی زمینی ارتش و حذف ستاد مشترک ارتش مذاکره کردیم.
حاج احمدآقا آمد. درباره کیفیت تبیین و توضیح آتش بس مذاکره شد. گفت امام با اینکه تصمیم آتش بس را راه منحصر به فرد می دانند، ولی ناراحت هم هستند و بعضی از اعضای خانواده هم این ناراحتی را دامن می زنند.
به روابط عمومی مجلس گفتم برای ساعت پنج بعد از ظهر ، نمایندگان و [اعضای مجلس] خبرگان و شورای نگهبان و شورای عالی قضایی و هیأت دولت و سران نظامی و انتظامی و شخصیت های روحانی را به مجلس دعوت کند. دکتر ولایتی اطلاع داد که آقای [محمد جعفر ] محلاتی در نیویورک پیام آقای خامنه ای را به دبیرکل سازمان ملل داده و اعلان پذیرش آتش بس کرده است. قرار شد ما هم در ساعت دو بعد از ظهر آن را اعلام کنیم. ستاد کل اعلامیه ای تهیه کرد و قرار بود که اعلام پذیرش با نقل خبر نامه آقای
خامنه ای بشود.
ساعت سه ونیم بعد از ظهر به مجلس رسیدم. انعکاس جهانی خبر تازه شروع شده بود . تلفن های مردم دو گونه است. جمعی اظهار خوشحالی و جمعی اظهار ناراحتی دارند. آقای خامنه ای در جلسه صحبت کوتاهی کردند و احمدآقا پیام امام را خواند و من علت تصمیم امام را توضیح دادم. پیام امام به گونه ای است که زمینه ابراز مخالفت را به کلی از حاضران سلب می کند و در نتیجه کسی ابراز نارضایتی نکرد.
به دفترم آمدم. آقایان خامنه ای و نخست وزیر و [سید محمد ] خاتمی هم آمدند . نخست وزیر خبر داد که سکه طلا در ظرف همین چند ساعت، پنج هزار تومان ارزان شده و دلار چهل تومان در بازار آزاد افت کرده است.
برای ادامه کار توجیهی مشاوره شد. مصاحبه ای با نمایندگان مطبوعات و صداوسیما در این باره انجام دادم و جواب سئوالات آنها را دادم ۱. تا ساعت ده صبح در دفترم کارها را انجام داد. در گزارش های خارجی انعکاس عظیمی یافته و نوعاً مثبت است.
آقای [مهدی] کروبی آمد و احتمال کارشکنی و تبلیغات انحرافی بعضی از افراطیون و منجمله بعضی از افراد سپاه را تذکر داد و گفت باید با جدیت برخو رد کرد . اگر می شد پیام امام را خواند، جلوی همه چیز را می گرفت ولی چون در پیام اسرار نظامی وجود دارد، قابل خواندن نیست و قرار است امام در پیام دیگری توضیح بدهند . به خانه آمدم . در اعضای خانواده من هم نگرانی از عکس العمل نامتناسب مردم هست ۲.
١ – آقای هاشمی در یک کنفرانس خبری نظریات خود را پیرامون دلایل و شرایط پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل از سوی جمهوری اسلامی ایران بیان کرد و به سئوالات متعدد خبرنگاران در این زمینه پاسخ گفت. جانشین فرمانده کل قوا در ابتدا، تصمیم اخیر را یک تصمیم تاریخی خواند و متذکر شد با تصمیم حضرت امام برای پذیرش آتش بس، فصل جدیدی در تاریخ ما باز خواهد شد . تصمیم جمهوری اسلامی ایران متکی به خیلی از مسائل است که فعلاً به علت اینکه عمده این مسائل جزو اسرار نظامی و سیاسی است از توضیح آن صرف نظر می شود. در بخش هایی از این مصاحبه آمده است: «حضرت امام ما را مأمور کردند تا جلسه ای را با حضور علما و شخصیت های مسئول تشکیل دهیم و همزمان پیامی را نیز ارائه دادند . جلسه مورد نظر تشکیل شد و پیام حضرت امام در این جلسه قرائت و مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت شیوه کار ما مشخص گردید و اولین گامی که برداشته شد اعلام پذیرش قطعنامه بود. مردم عزیز به طور کامل در جریان جزئیات امور و مسائل قرار خواهند گرفت . این تصمیم با نظر حضرت امام و در جهت مصالح اسلام و انقلاب ومردم عزیزمان اتخاذ شد و شبهه ای از ضعف وسستی در آن ملاحظه نمی شود. البته توجیه این مسأله به زمان نیاز دارد.» آقای هاشمی در ادامه این مصاحبه پیرامون شرایط و عللی که باعث پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی جمهوری اسلامی ایران شد، گفت: « اخیراً استکبار جها نی با تمام توان و مجدانه تصمیم گرفته بود که از پیروزی سریع ما ممانعت به عمل آورد و پافشاری ما در این مقطع خاص ممکن بود وارد آمدن خسارات عمده ای به مردم ما و عراق شود . نمونه آن نیز قساوت عجیب آمریکایی ها در خلیج فارس در سرنگونی هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران و قساوت فوق العاده صدام در داخل عراق بود که با بمباران شیمیایی هزاران روستا، مردم کشور خود را نیز آواره و متواری کرد و آنان را قتل عام نمود . استفاده گسترده از گازهای شیمیایی در جبهه ها توسط صدام نیز یکی از دلایل بود و ملاحظه میشد که استکبار جهانی، به صدام اجازه ارتکاب جنایات بزرگی را داده و امکانات بی سابقه و غیرقابل باوری را در اختیار او گذاشته بود . مجموعه این شرایط و ادله دیگر نشان می داد که مصلحت منطقه و دو ملت ایران و عراق این است که قطعنامه پذیرفته شود.» ← کتاب « هاشمی رفسنجانی، مصاحبه های سال ۱۳۶۷ » دفتر نشر معارف انقلاب،۱۳۸۹ .
۲- « موفقیت آقای هاشمی رفسنجانی جانشین فرمانده کل قوا در خنثی کردن فعالیت آنانی که خواستار ادامه جنگ هستند، تا حد زیادی به موضع گیری امام خمینی بستگی خواهد داشت.» این نتیجه گیری تفسیری به قلم «دیوید هرست» مفسر خاورمیا نه روزنامه انگلیسی « گاردین » است که مینویسد: شایعه پذیرش آتش بس از سوی ایران، هفته پیش در تهران بر سر زبا ن ها بوده است. به نوشته «هرست» اخیراً در تهران بوده است، شایعه از این قرار بوده که سری عقب نشینی های ایران از قسمتهایی از خاک عراق که در دست قوای ایرانی بود، مقدمه اعلام آتش بس قطعی است. وی در طی مقالهای با عنوان «جنگ زده» موقعیت ضعیف ایران در جنگ و تلاش آقای رفسنجانی برای بدست گرفتن ابتکار عمل را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و تأکید کرد که جانشین فرمانده کل قوا مورد اعتماد «متعصبان» نیست.» « هرست» : می نویسد: « آقای رفسنجانی بدون شک امیدوار است با بازسازی سیاست جنگی ایران ابتکار نظامی را بار دیگر به چنگ آورد و اما این کار در بهترین شرایط به زمان احتیاج دارد.»
منبع: کتاب کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۶۷، پایان دفاع، آغاز بازسازی، دفتر نشر معارف انقلاب، خاطره روز 27 تیر