هاشمی رفسنجانی برای مدیریت بحران اقتصادی سال 74 چه کرد؟

در سال ۷۴ که کشور دچار مشکلات اقتصادی زیادی شد من مسئول دفتر آقای هاشمی بودم. در آن زمان مجموعه‌ای از سیاست‌ها اجرا شده بود و برای مثال وزارت بازرگانی در آن زمان گفته بود که بخش خصوصی کالاهای اساسی را وارد کنند و از آن طرف در نظام بانکی فعالان باید صد درصد پول را می‌گذاشتند تا ال‌سی برای آنها باز شود و کسی صد درصد پول را نداشت که این کار را انجام دهد. از طرف دیگر تغییر نرخ ارز از هفت تومان به صدوهفتاد تومان اتفاق افتاده بود و حجم نقدینگی بیشتری برای تامین این کالاها نیاز بود و همچنین نزدیک به ۹ میلیارد تومان کشور یوزانس‌های کوتاه‌مدت استفاده کرده بود و بانک مرکزی با دلار هفت تومان این کار را کرده بود و بانک مرکزی در زمان سررسید که باید به طرف خارجی بازپرداخت می‌کرد باید دلار با نرخ صدوهفتاد تومان بازپرداخت می‌کرد و در نتیجه بانک مرکزی تفاوت این رقم را چون دولت توان پرداخت آن را نداشت دولت را بدهکار کرده بود.
در آن زمان قیمت نفت نیز کاهش یافته بود و به یکباره حجم بدهی‌های دولت در آن سال افزایش یافت و شاهد تورم ۴۲ درصد بودیم. این تورم تخلیه سال‌های گذشته بود که به یک باره در سال ۷۴ خودش را نشان داد. در آن سال گزارش‌ها را به آقای هاشمی دادیم. من خودم شخصا یک ویدئو از مصاحبه با مردم که در صف‌های طولانی کالاهای اساسی بودند، تنظیم کردم و به دست آقای هاشمی رساندم و پیشنهادهایی برای حل این بحران نیز ارائه کردم. صبح که آقای هاشمی آمدند آقای نوربخش، رییس بانک مرکزی، آقای زنجانی، رییس سازمان برنامه و آقای میرزاده، معاون اجرایی را خواستند و گفتند که باید تعزیرات راه‌اندازی کنیم و ارز و کالاها باید نرخ‌گذاری شود تا کشور از این شرایط خارج شود. آقای نوربخش و آقای زنجانی تعجب کردند و گفتند که باید با آقای هاشمی صحبت کنند.
آقای هاشمی از آنها پرسید اگر این کار را انجام ندهیم باید چه کار کنیم؟ آنها مهلت دو روزه خواستند و بعد راه‌حلی‌هایی در ۲۱ بند آوردند. آقای هاشمی همه بندها را به غیر از بند کاهش اعتبارات عمرانی را قبول کرد. همین نکته مهمی است اگر با زمان فعلی مقایسه کنیم، آقای نوبخت به اعتبارات عمرانی اهمیت نمی‌دهد. خلاصه آقای هاشمی همه بندها را به جز بند اعتبارات عمرانی پذیرفت. چون فکر می‌کرد کاهش اعتبارات عمرانی باعث بیکاری خیلی از کارگران می‌شود. آقای هاشمی به آنها گفت من راهکارهای شما را قبول می‌کنم ظرف ۳ ماه فرصت دارید که بازار آرام شود اگر ظرف ۳ ماه بازار آرام شد کارتان را ادامه دهید اگر نه بعد از آن من شما را برکنار می‌کنم. انعطاف و واقع‌گرایی و قاطعیت آن زمان آقای هاشمی مثال‌زدنی بود. آقایان قبول کردند که هر چه آقای هاشمی می‌گوید، قبول کنند. نهایتا بازار آرام شد و از آن دوران عبور کردیم.

راوی: حسین مرعشی

منبع: در گفتگو با عصرایران