چاپ اسکناس ترکمنستان و آذربایجان توسط ایران!
خاطره روز 28 بهمن سال 1370
نزدیک ساعت هشت صبح، براى ملاقات با میهمانان اجلاس اکو، به دفتر مطالعات وزارت امور خارجه رفتم. [آقای ارکی بایف]، معاون نخست‌وزیر قرقیزستان آمد. گفت رییس‌جمهور یک استاد دانشگاه است که در گذشته سابقه سیاسى نداشته و خود او هم همکار دانشگاهى اوست و به خاطر همین صبغه فرهنگى و علمىشان، توجه به فرهنگ و دانشگاه دارند. گفت بنا دارند با کشورهاى غربى، ژاپن و کره [جنوبی]، براى استفاده از امکانات آنها همکارى کنند. توضیحات زیادى از اوضاع کشورش داد.
[آقای ایاز مُطلّب‌اف]، رییس‌جمهور آذربایجان آمد. از درگیرى با ارامنه اظهار نگرانى کرد و مدعى حمایت روسیه از ارمنستان شد. آقاى نیازُف رییس‌جمهور ترکمنستان و همراهان آمدند. توضیح زیادى از وضع کشورش داد. او نسبت به روسیه و همسایگانش اظهار بى اعتمادى کرد و خواستار عبور لوله گاز از ایران به سوى ترکیه شد. گزارش مذاکراتش با وزیر امورخارجه آمریکا را داد که شرط‌هایى براى افتتاح سفارت داشته و مىخواسته با مخالفان دولت تماس بگیرد که نتوانسته و گفته است که ترکمنستان براى اصلاح روابطش با ایران واسطه شود.
[آقای یولداشف شوکت]، رییس‌مجلس اُزبکستان آمد. مذاکرات و درخواست همکارى شبیه سایر جمهورىها کرد. سپس [آقای گاتایانف]، معاون نخست وزیر قزاقستان آمد. اطلاعات زیادى از وضع خودشان و سایر جمهورىها به ما داد. جلسه با سران آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و سفیر روسیه داشتیم. پیشنهاد ایران مبنى بر تأسیس سازمان همکارى کشورهاى ساحل دریاى خزر مطرح شد؛ با بحث کوتاهى همگى پذیرفتند. قرار شد نماینده اى براى تدوین سازمان و اساسنامه تعیین کنیم. ظهر در همان‌جا ماندم. نماز و ناهار و استراحت انجام شد.
ملاقاتى با [آقای قیّم‌اوف]، وزیر امورخارجه تاجیکستان و همراهان داشتم. خیلى صمیمى به نظر مىرسند و فارسى حرف مىزنند وکمک زیاد در همه زمینه ها مىخواهند. از روس‌ها و بعضى همسایگان و منجمله فساد افغان‌ها نگرانند؛ قول همکارى دادم؛ همگى از دعوت به اجلاس اکو در ایران ممنون‌اند.
براى گنجاندن همکارى مسلمانان قبرس شمالى، جلسه خصوصى با اوزال، نوازشریف و همراهان‌شان داشتیم. تفاهم کردیم و به اعضای اکو تقدیم نمودیم. جلسه اختتامیه تشکیل شد. نمایندگىهاى قزاقستان، تاجیکستان و قرقیزستان صحبت کردند. سپس گزارش اجلاس آنکارا ارایه شد. بعد از اهدای جوایز و امضای اسناد، نواز شریف و من صحبت کردیم و بیانیه اختتامیه قرائت شد.
محل برگزاری اجلاس دوم و سوم، ترکیه و پاکستان تعیین شد. بعد از ختم جلسه و نماز، با خبرنگاران مصاحبه مطبوعاتى داشتم. عکس دسته جمعى با سران گرفته شد. با رییس‌جمهور آذربایجان درخصوص آموزش نظامى آنها در ایران و سفر دکتر ولایتى به آنجا براى میانجیگرى با سرعت بیشتر، به خاطر نگرانى آنها از وضع موجود، مجدد مذاکره کردیم.
سپس با حضور وزیران نفت، نیرو، راه و ترابری، صنایع، امورخارجه و رییس بانک مرکزى، با آقای نیازف ملاقات مجدد داشتیم درباره همه رشتههاى همکارى مذاکره کردیم و مذاکرات و توافقهاى حاصله جمع‌بندى شد. قرار شد براى چاپ اسکناس آنها و آذربایجان و… اقدام کنیم.
ساعت نُه و نیم به خانه آمدم. عفت هم امروز با خانواده نوازشریف ملاقات دیگرى داشته و از آنها راضى است. هدایا رد و بدل شده است.
منبع: کارنامه و خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی سال 1370، سازندگی و شکوفایی، نشر معارف انقلاب، خاطره روز 28 بهمن
