ژان پل سارتر درباره دکتر شریعتی: «او ستاره‌ای است که از شرق طلوع خواهد کرد.»
احمد راسخی لنگرودی، در بخشی از یادداشت خود در روزنامه اطلاعات که درباره ویژگی های اندیشه ای دکتر علی شریعتی است، به نقل قولی از دکتر محمد مولوی اشاره می کند و می نویسد: وجه غالب روشنفکری سده بیستم در بسیاری از کشورهای جهان به‌ویژه در جهان سوم، متأثر از دیدگاه‌ها و مواضع روشنفکرانه ژان پل سارتر و اگزیستانسیالیسم وی است. ایران نیز نظر به شرایط حساس سیاسی-اجتماعی خاص آن دوران، خاصه دهه‌های ۴۰ و ۵۰ از این دسته از کشورها مستثنی نیست. شماری از روشنفکران نامور و نویسندگان پرنفوذ و پرطرفدار ایران در این دو دهه که مشخصا به انقلابی و ایدئولوژیک شهرت یافته‌اند، تحت تأثیر مواضع فکری ژان پل سارتر قرار دارند.
فرد شاخصی چون دکتر علی شریعتی به عنوان روشنفکر مطرح آن روزگار و سرحلقه جریان روشنفکری در دوره معاصر، در پاره‌ای موضوعات، به‌ویژه نقد تمدن غرب و اساسا مدرنیته و نیز آزادی انسان و ادبیات متعهد، بیشترین تأثیر را از آرا و نظرات سارتر و اگزیستانسیالیسم وی پذیرفته است؛ به عبارتی سارتر در موضوعاتی از مراجع فکری شریعتی محسوب می‌شد که در پاره‌ای از آثارش این امر به‌خوبی منعکس است. اتفاقا شریعتی همچون سارتر از مشهورترین و اثرگذارترین شخصیت‌های زمان خود نیز به‌شمار می‌آمد و نقش‌آفرینی وی در زمان خود، گروه یا طبقه‌ای از جامعه را نمایندگی می‌کرد. سارتر در همان ایام در جلسه‌ای در مورد شریعتی، شخصا بر این واقعیت تصریح نیز داشته و او را «ستاره‌ای در شرق» خوانده است.
دکتر محمد مولوی -یکی از دوستان شریعتی- در این خصوص، جلسه‌ای را به یاد می‌آورد که در حضور سارتر در جهت مبارزات الجزایر در پاریس برگزار شد: «در این جلسه (سارتر) از من سؤال کرد: تو این علی (شریعتی) را می‌شناسی؟ من گفتم: بله. گفت: او ستاره‌ای است که از شرق طلوع خواهد کرد.»۱ محمد مولوی در ادامه نقل می‌کند: «من بعد از جلسه حرف سارتر را به علی گفتم. علی با همان لهجه مشهدی خودمان گفت: اون مرا از کجا می‌شناسد؟ این حرف مفت چیه که می‌زند!»
پی‌نوشت:
۱. نشریه تراز، شماره ۱۳ آذر ۱۳۷۸، به نقل از کتاب «طرحی از یک زندگی»، (نقدها و نظرها)، دکتر پوران شریعت رضوی، ص۵۴
منبع: روزنامه اطلاعات، سه شنبه 1397/3/29
