خاطره حقوقدان برجسته از هاشمی رفسنجانی؛ «او اجازه نداد مجمع تشخیص مصلحت، قانونگذاری کند»
محسن هاشمی رفسنجانی در روزنامه ایران با اشاره به حضورش در یک همایش علمی در دی ماه نوشت: یکی از سخنرانان این همایش، جناب آقای دکتر مهرپور از حقوقدانان برجسته کشور و حقوقدان سابق شورای نگهبان بود که در سخنان مبسوطی، جایگاه مجمع تشخیص مصلحت و مجلس شورای اسلامی را در فرآیند تقنین بررسی کرد.
ایشان در بخشی از سخنان خود با ذکر نمونهای جالب از انتقادی علمی به عملکرد آیتالله هاشمی رفسنجانی که به عنوان رئیس جمهوری وقت، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را در دوره 1368 تا 1376 برعهده داشتهاند، پرداخت که با توجه به ماهیت علمی و لحن صریح سخنان ایشان آن بخش را عیناً نقل میکنم:
«مجمع تشخیص مصلحت نظام تشکیل شد … در مواقعی که بین مجلس و شورای نگهبان در مورد مصوبهای اختلاف است این برعهده مجمع گذاشته شده بود و طبیعتاً قانونگذاری در قانون اساسی برعهده مجمع واگذار نشده بود و تأکید امام هم این بود که نباید قوهای در عرض قوای دیگر باشد … ولی عملا در همان موقع مجمع تشخیص مصلحت نظام قانونگذاری میکرد. من در سال 71 مقالهای نوشتم در رابطه با مجمع تشخیص مصلحت نظام… و به یک مسألهای که در آنجا پرداختم که آیا مجمع میتواند قانونگذاری بکند یا نه؟ و آنجا ما مفصلا بحث کردیم که از لحاظ قانون اساسی وجهی برای اینکه مجمع بتواند قانون وضع کند وجود ندارد و اگر چیزی هم بوده یک اجازهای موقتی بوده است که امام در موقعیت ولایی خودش داده بوده و بعد هم آن را گرفته است و از لحاظ حقوقی محملی ندارد. من آن موقع احساس کردم از سال 66 که مجمع به دستور امام تشکیل شد تا سال 71 پنج سال گذشته بود و 50 تا مصوبه داشت و از این 50 تا مصوبه 14 مصوبهاش مربوط به حل اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان بود و بقیهاش قانون بود. ما گفتیم خب اینها درست نیست یعنی بیش از دو سوم تصمیمات مجمع قانونگذاری است.
این مقاله منتشر شد و برخیها از دفتر رئیس جمهوری به من زنگ زدند و …گفتند یک وقتی را تعیین میکنیم که شما بیایید با آقای رئیس جمهوری ملاقات کنید و راجع به این صحبت کنید.
آقای هاشمی یکی از خصوصیاتش این بود که هم تحمل داشت و هم منطقی بود بعدها ایشان صحبت کرده بود و گفته بود که دیگر مجمع قانونی را مستقیما وضع نمیکند و اگر مواردی مصوبه ابتدایی مجمع باشد که حالت قانون داشته باشد جزو مواردی است که به عنوان معضل اسلام از سوی رهبری ارجاع میشود… انصافا هم در طول این سالیان من نمیدانم شاید دو، سه مورد بوده است که تحت این عنوان در زمان آقای هاشمی، مجمع چیزی را تصویب کرده باشند و ایشان به قول خودشان هم تا آنجایی که من پیگیری میکردم عمل کرد… »
محسن هاشمی بعد از نقل سخنان دکتر مهرپور نوشته است: در روزهای اخیر که مشغول آمادهسازی نهایی خاطرات روزشمار سال 1375 آیتالله هاشمی رفسنجانی برای رونمایی و انتشار در نمایشگاه کتاب 1398 هستم در بخشی از خاطرات به موردی برخوردم که مرتبط با این خاطره دکتر مهرپور بود.
ایشان در خاطرات روز ششم اردیبهشت سال 1375 خود نوشتهاند:
«مجمع تشخیص مصلحت نظام جلسه داشت. به دو دستور رسیدیم و هر دو را خارج از محدوده کار مجمع دانستیم.»
این عبارت کوتاه نشان میدهد که مدتی پس از انتشار مقاله یک حقوقدان در نشریهای علمی در انتقاد از عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس جمهوری که عهدهدار ریاست مجمع بوده، پس از مطالعه این انتقاد آن را پذیرفته و همان گونه که در خاطرات ایشان آمده است و حقوقدان منتقد نیز تصریح کرده است، عملکرد یکی از بالاترین نهادهای نظام جمهوری اسلامی رامنطبق با قانون کرده است.