خاطره ای از یک باگ در سیستم گمرکی؛ زمانی که مامور گمرک بستنی میخورد!

محمد آهویی (1) نوشت:
محموله های ترانزیتی معمولا بیش از سایر محموله های باری گمرکی مورد ظن قاچاق قرار می گیرند. چند سال پیش که با یکی از کارشناسان گمرک در مورد بارهای ترانزیتی و احتمال قاچاق بحث می کردیم. از او پرسیدیم که اگر یک بار ترانزیت از مبدا به مقصد برسد و شماره پلمپی که روی آن نصب شده است و در مبدا گزارش شده است با شماره پلمپی که توسط شما در مقصد مشاهده شده است، متفاوت باشد چه می کنید؟
بنده خدا گفت ابتدا به ساکن از مبدأ استعلام می کنیم شاید رقم پلمپ را اشتباهی ثبت کرده باشند. آن موقع ها هنوز سامانه جامعی در کار نبود و همه چیز بر روی کاغذ ثبت می شد و سند ترانزیت به صاحب کالا داده می شد. او هم سند را به راننده می داد تا در مقصد تحویل کارشناس و ارزیاب گمرک بدهد. ارزیاب گمرک مقصد بر اساس همان اسنادی که از راننده گرفته بود، بار را بررسی می کرد. بماند که آن کس که پلمپ را بر کامیون نصب می کرد، خیلی اوقات همان ترخیص کار و نماینده صاحب کالا بود.
برگردیم سراغ کارشناس گمرکی که با آن صحبت می کردیم. گفته بود که ابتدا به ساکن از مبدأ استعلام می کنیم شاید اشتباهی توسط آن ها رخ داده باشد. این هم بماند که چه مکانیزمی برای بررسی شماره پلمپ های اشتباه ثبت شده وجود داشت و با چه چیزی در مبدأ چک می شد که آیا اشتباه صورت گرفته است یا خیر؟ باز این هم بماند که آیا امکان تغییر اطلاعات پس از خروج از گمرک وجود داشت یا خیر؟
به او گفتیم اگر مبدأ هم گفت که پلمپ درست ثبت شده و مشکل از جای دیگری است چه می کنید؟
گفت می رویم بار را ارزیابی می کنیم؛ ببینیم همان است که در سند ذکر شده یا خیر؟
گفتیم اگر مثلا مواد مخدر در بار بوده و آن را مبل اظهار کرده باشد و گمرک مرزی مبدأ بار به دلایل مختلفی همچون این که در کشور مبدا پلمپ شده بود آن را ارزیابی نکند و به پلمپ کشور مبدأ اطمینان کند و باز به دلیل عدم وجود دستگاه ایکس ری، تصویر ایکس ری هم از بار گرفته نشود (رویه ذکر شده در گمرکات کشور رویه معمولی بود و شاید هم باشد.) و راننده در یک مسیر انحرافی توقف کرده، پلمپ بار را باز کرده و مواد مخدر را خارج کرده و مبل اظهار شده را بار زده باشد! آن وقت چه؟
بنده خدا گفت ما در این مواقع بستنی مان را می خوریم.
از خدا که پنهان نیست از شما چه پنهان، جلویمان بستنی گذاشته بودند. ما هم مثل آن ها شروع کردیم به خوردن بستنی مان. اما تلخی این پرسش و پاسخ با عسل هم از بین نمی رفت چه برسد به بستنی!
برای آن ها که نمی دانند، چنین محموله باری که توصیفش رفت به محض اطمینان از اختلاف شماره پلمپ، طبق قانون باید اعلام قاچاق شود. البته برای پلمپ هایی که آن زمان در گمرک برای بارهای ترانزیت استفاده می شد، جور کردن یک پلمپ با همان شماره کار سختی به نظر نمی رسید. یک رفیق چاپخانه داری در بندرعباس داشتم و دارم که می گفت یک روزی در همان ایام یک نفر آمده بود و از او پرسیده بود که آیا می تواند بر روی چیزی مانند پلمپ های مورد استفاده گمرک شماره سریال چاپ کند؟!
این روزها طبق گزارشات رسمی، دیگر از اسناد کاغذی ترانزیت در گمرک خبری نیست. اما این که همچنان این اختلاف شماره پلمپ منجر به اعلام قاچاق می شود یا خیر مسئله ایست که نمی دانم توسط سامانه های اجرا شده در گمرک ایران گزارش می شود و یا همچنان توسط کارشناسان آن و به اختیار آن ها گذاشته شده است. قطعا فرآیند مبارزه با قاچاق نیازمند شناسایی همین نقاطی است که به افراد اختیار می دهد که قانون را دور بزنند.

پی نوشت: هویت و مشخصات نویسنده در نزد خاطره نگاری محفوظ است.

منبع: کانال تلگرام یادداشت های یک دل شکسته، https://t.me/iemtchannel