مذاکرات نفس گیرِ خطیبی و کاظم پور اردبیلی با پادشاه عربستان؛ جلوگیری از سقوط قیمت نفت!

محمدعلی خطیبی، از مسئولان ارشد سابق وزارت نفت و نماینده سابق ایران در اوپک به مناسبت درگذشت حسین کاظم پور اردبیلی، خاطره ای از همراهی با ایشان در مذاکرات نفتی با امارات و عربستان در روزنامه اعتماد منتشر کرده که با هم میخوانیم:
میان دو همکار قطعا خاطرات کاری زیادی وجود دارد که البته برخی ناگفته باقی می‌مانند و برخی دیگر را می‌توان رسانه‌ای کرد. مرحوم کاظم‌پور اردبیلی، یک دیپلمات و به عبارتی کارمند وزارت خارجه بودند. البته مدتی هم در وزارت بازرگانی مشغول به کار شدند و بعد از آن هم به وزارت نفت آمدند. فکر می‌کنم شاید یکی از خاطراتی که بتوان بیان کرد، در زمان مدیریت ایشان در امور بین‌الملل این وزارتخانه و بخش اوپک و مشارکت‌های خارج از کشور وزارت نفت رخ داد. اولین سفر خارجی بنده با ایشان نیز رایزنی برای افزایش قیمت نفت بود. طی سال‌های 1985 یا 86 پیش‌بینی می‌کردیم قیمت نفت سقوط می‌کند که البته این پیش‌بینی نیز محقق شد. قیمت نفت در اوایل انقلاب 36 دلار بود، مدتی بعد به 10 دلار و کمی بعد هم تک رقمی شد و به بازه 6-5 دلار رسید. از سوی دیگر پیش‌بینی می‌کردیم که عربستان جنگ قیمتی به راه می‌اندازد و قیمت نفت سقوط خواهد کرد. بر این اساس پیامی را از سوی رییس‌جمهور وقت که مقام معظم رهبری بودند خطاب به سران عربستان، امارات، لیبی و الجزایر دریافت کردیم. قرار بود بر مبنای این پیام، مرحوم کاظم‌پور اردبیلی با مقامات چهار کشور مذاکره کنند که جلوی سقوط قیمت را تا جایی که ممکن است بگیریم. ایشان بنده را به عنوان همراه خود در این سفر انتخاب کردند. مرحوم کاظم‌پور اردبیلی تازه به وزارت نفت آمده بودند، قرار بود در این سفر ایشان از توانایی مذاکراتی خود در وزارت خارجه استفاده کنند و بنده نیز اطلاعات نفتی مورد نیاز را در اختیارشان قرار می‌دادم. اولین مقصد امارات بود و پیام را به شیخ زاید رساندیم. جالب بود که شیخ زاید ما را پذیرفتند و مذاکراتی کردیم که اجازه سقوط قیمت نفت را ندهیم؛ چرا که در آن زمان، ‌با قیمت‌های پایین همه کشورها متضرر می‌شدند.
سفر ما در شرایط جنگ تحمیلی انجام شد و برخی کشورها درصدد کاهش منابع مالی ایران به‌واسطه سقوط قیمت نفت بودند. در واقع کاهش شدید قیمت نفت با هدف تضعیف این منابع آن هم در بحبوحه جنگ انجام می‌شد. پس از صحبت‌های ما با شیخ زاید، ایشان بر این موضوع تاکید کردند که باید جلوی کاهش بیشتر قیمت نفت گرفته شود و جلسه خوبی بود. به یاد دارم که مرحوم کاظم‌پور اردبیلی مذاکرات خوبی را انجام دادند کما‌ اینکه سفارت خانه ایران نیز کمال همکاری را با ما داشتند. پس از امارات به عربستان رفتیم. درخواست ملاقات با پادشاه را کرده بودیم، درست است که سمت ما برای درخواست ملاقات با پادشان عربستان پایین بود، اما پیام ما خطاب به سران کشورها و پادشاه عربستان بود. پادشاه وقت عربستان نیز ملک فهد بود. مقامات سعودی حاضر به دیدار ما با ملک فهد نشدند و معتقد بودند پیام را باید به وزیر خارجه آقای فیصل برسانیم. با وجود اینکه اجازه ملاقات با پادشاه را به ما ندادند، اما پیشنهاد انجام حج عمره را مطرح کردند. با اینکه ما در جده بودیم اما مقدمات حضور ما را برای انجام حج عمره فراهم می‌کردند که بنده به همراه مرحوم کاظم‌پور حج عمره را به جا آوردیم. در مدت حضور در عربستان به جد بر رساندن پیام رییس‌جمهور به پادشاه عربستان اصرار و ایستادگی کردیم تا اینکه به مرحوم کاظم‌پور اردبیلی و سفیر ایران در عربستان پیشنهاد کردم برای اینکه سعودی‌ها به جدیت ما پی برند، به مسوول تشریفات بگوییم که بلیت برگشت را هماهنگ کند. برای مذاکره با مقامات عربستان باید جدیت تمام داشت چرا که اگر بدانند اصراری درکار وجود ندارد، ممکن است به خواسته‌ها تن ندهند. مرحوم اردبیلی از این پیشنهاد استقبال کردند. زمانی که مسوول تشریفات مهمانان ویژه عزم ما را برای بازگشت دید، به تکاپو افتاد و از ما فرصت خواستند تا دیدار با پادشاه را عملی کنند. این تمهید کارساز شد و ما به دیدار ملک فهد رفتیم. پیش از دیدار با پادشاه، ما به دیدار احمد زکی یمانی، وزیر وقت نفت عربستان رفتیم. در دیدار با آقای یمانی بحث‌های نفتی زیادی بین ما و ایشان درگرفت . به یاد دارم که اصرار می‌کردیم باید جلوی سقوط قیمت نفت گرفته شود. زیرا بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت، بزرگ‌ترین کشوری خواهد شد که از این راه زیان می‌بیند. پس از مدتی که بحث‌های کارشناسی بالا گرفت، آقای یمانی گفتند که مشکل شما را درک می‌کنم اما این مشکل در اتاق بنده حل نمی‌شود. این صحبت در واقع کنایه به این بود که جلوگیری از سقوط قیمت نفت سیاسی است و باید در جای دیگری در این خصوص تصمیم بگیرد. بلافاصله ما را به محل تشکیل جلسه هیات دولت عربستان بردند. به یاد دارم که وزرا پشت در اتاق ایشان منتظر برگزاری جلسه بودند که البته من، آقای کاظم‌پور اردبیلی به همراه سفیر و یک مترجم زودتر از وزرا به داخل رفتیم و در خصوص قیمت نفت صحبت کردیم. ملک فهد با وجود اینکه با حوصله به حرف‌های ما گوش می‌داد اما وارد موضوع نشد و مطالب دیگری می‌گفتند. به عنوان مثال ایشان از فضائل مولا علی(ع) سخن می‌راندند و معتقد بودند که حضرت علی(ع) شخصیت بی‌نظیری در عالم اسلام بودند و مقایسه ایشان با معاویه، به خطا رفتن است. پس از اتمام جلسه، مرحوم کاظم‌پور اردبیلی به تنهایی سفر خود را ادامه دادند و پیام رییس‌جمهور وقت را به سران لیبی والجزیره رساندند. بدین سان، ساختار نفتی ایران مرد بزرگی را از دست داد. یک استراتژیست بزرگ در بازارهای نفتی و مذاکره‌کننده‌ای که کار خود را به خوبی بلد بود. یادش گرامی باد.