مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا به روایت علی اکبر صالحی
آنچه می خوانید بخشی از گفتگوی علی اکبر صالحی با روزنامه ایران است:
خب ترامپ الان مایل به مذاکره است و درخواست مذاکره بیقید و شرط با ایران را مطرح کرده است. فکر میکنید چه اندازه در پیگیری این بحث جدی است؟ به هر حال پیشینهای از مذاکرات محرمانه میان ایران و امریکا درباره موضوع هستهای وجود دارد که در دوره شما پایهگذاری شد و او احتمالاً با استناد به این تجربه برای مذاکره مجدد با ایران اصرار دارد.
بله تجربه مذاکرات محرمانه ایران و امریکا درباره موضوع هستهای میتواند برای کسی مانند ترامپ که بشدت مایل به مذاکره همه جانبه با ایران و ثبت این موفقیت بهنام خودش است، اهمیت زیادی داشته باشد. بالاخره ایران برای امریکا خیلی مهم است. ترامپ بخوبی میداند که ایران وزنهای است که اگر بتواند با آن به یک تفاهم جامع سیاسی و اقتصادی برسد، کار بزرگی انجام داده است و میتواند به یک اسطوره تبدیل شود.
مذاکرات محرمانهای که پیش از دولت یازدهم آغاز شد از مشکلات درباره موضوع هستهای گره گشایی کرد. فکر میکنید اگر دو کشور مذاکرات خود را درباره سایر موضوعات اختلافی ادامه میدادند ارادهای برای حل آنها وجود داشت؟ اساساً این مذاکرات در چه شرایطی میتوانست پیگیری شود؟
ما وقتی مذاکره هستهای با امریکا را شروع کردیم آنها خیلی علاقهمند بودند در سایر حوزهها هم با ایران مذاکره کنند ولی رهبر معظم انقلاب گفتوگو درباره مسائل غیر هستهای را منع کردند و گفتند مذاکره فقط درباره موضوع هستهای باشد و در حوزههای دیگر حق ورود نداشتیم. حضرت آقا معتقد بودند نمیشود به امریکا اعتماد کرد و تأکید داشتند که این کشور همواره نقض عهد میکند. آن بار هم اتمام حجت کردند و گفتند بروید مذاکره کنید اما فقط درباره موضوع هسته ای. به هر حال جمهوری اسلامی هم منتظر ماند تا ببیند امریکا در اجرای برجام چگونه پیش میرود اما خب آنها عهدشکنی کردند و با نقض برجام، نظر حضرت آقا برای چندمین بار تأیید شد.
سوای غیر قابل اعتماد بودن دولت ترامپ برای مذاکره برخی از جریانهای داخلی همواره هرگفتوگویی با امریکا را به معنای سازش میدانند و معتقدند نباید درباره هیچ موضوعی با این کشور گفتوگو کرد.
خیر اینطور نبوده است؛ حضرت آقا پیش از موضوع هستهای در مقاطعی اجازه مذاکره با امریکا را دادهاند. از جمله سفرای ایران و امریکا در بغداد چندین بار با یکدیگر ملاقات کردند و همچنین دیپلماتهای دو کشور در مقطعی درباره افغانستان با یکدیگر مذاکره کردهاند که آقای ظریف در این مذاکرات حضور داشتند. یعنی اینطور نبوده است که صفر و یک عمل کرده باشیم. مذاکره محرمانهای هم که بنده برای آن کسب اجازه کردم خب بنا به تشخیص شرایط در آن مقطع بود و نتیجهاش هم برجام شد.
اخیراً رهبر معظم انقلاب گفتهاند که اذن به مذاکرات دوجانبه وزیران خارجه ایران و امریکا اشتباه بود و این در حالی است که ایشان پیشتر مجوز مذاکرات محرمانه را داده بودند.
علتش این است که آن زمانی که خدمت رهبری رسیدم ایشان فرمودند مذاکرات در سطح وزیران خارجه انجام نشود. یعنی یکی از شرایطی که مطرح کردند این بود که مذاکره در سطوح پایینتر از وزیر خارجه انجام شود. به همین دلیل ما در آن موقع آقای خاجی، آقای بهاروند، آقای نجفی و آقای زبیب را به عمان فرستادیم.
با توجه به شرایط آن مقطع، مذاکره وزیران خارجه ضروری به نظر نمیرسید؟
آن موقع خانم هیلاری کلینتون، وزیر خارجه امریکا و آقای جان کری سناتور بود که از طرف آقای اوباما بهعنوان مسئول پرونده هستهای تعیین شده بود. آقای کری آن موقع خیلی اصرار داشت که با وزیر خارجه ایران صحبت کند اما این اتفاق در آن مقطع رخ نداد. نتیجه مذاکرات آن زمان این بود که امریکاییها از طریق سلطان عمان اعلام کردند که حق غنیسازی ایران را به رسمیت میشناسند.
اما مذاکرات دو جانبه وزیران خارجه ایران و امریکا در دوره آقای روحانی با جدیت پیگیری شد.
در دوره بنده اجازه این مذاکرات در سطح وزیر خارجه نبود احتمالاً در دوره جناب آقای دکتر روحانی مجوز داده شده بود به هر حال وزیر خارجه که بدون اجازه، حق دیدار و مذاکره ندارد.