نظرات پوتین درباره ایران در جلسات خصوصی: روسها نیازی به ایرانی ها در سوریه نداشتند و بودن آنها در آنجا برای روسیه هیچ سودی ندارد./ مردم ایران از این رژیم خسته شده اند.

جان بولتون، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ، در بخشهایی از کتاب خاطرات خود به جلسات و گفتگوهایی با پوتین رئیس جمهور روسیه اشاره می کند (بقیه خاطرات جان بولتون را اینجا بخوانید). از نکات حائز اهمیت این خاطرات نظرات پوتین درباره ایران و مسائل مختلف منطقه ای و خروج آمریکا از برجام است. خاطره نگاری همه این بخشها را یکی یکی از کتاب «اتاقی که در آن اتفاق افتاد» استخراج کرده و در اختیار خوانندگان قرار داده است:

** پوتین در مورد سوریه و خواست ما برای عقب نشینی نیروهای ایرانی پرسید چه کسی قرار است این هدف را محقق کند. این یکی از آن لحظاتی بود که پوتین به من اشاره کرد و گفت باید به ترامپ مستقیم بگویم که روسها نیازی به ایرانی ها در سوریه نداشتند و بودن آنها در آنجا برای روسیه هیچ سودی ندارد. ایران با توجه به اهدافش در قبال لبنان و شیعیان به دنبال دستور کار خود بود که هیچ ارتباطی با اهداف روسها نداشت و باعث ایجاد مشکلاتی برای آنها و اسد شده بود. پوتین می گفت هدف روسیه قوام بخشی به حکومت سوریه برای پیشگیری از بروز آشوب هایی مانند افغانستان بود، در حالی که ایران اهداف گسترده تری داشت. در حالی که روسیه خواستار خروج ایران از سوریه بود، پوتین تصور نمی کرد عقب نشینی کامل شدنی باشد و نمی خواست روسیه قولهایی بدهد که نتواند به آن ها عمل کند. موضوع دیگر این بود که اگر هم ایرانی ها عقب نشینی می کردند، آن وقت چه کسی از نیروهای سوریه در برابر تهاجمات وسیعی که احتمالا از سمت جبهه معارضان سوری و حامیان غربی اش ایجاد می شد دفاع می کرد. پوتین قصد نداشت در صورت عقب نشینی ایران در درگیری داخلی سوریه نیروهای روسی را جایگزین نیروهای ایرانی کند و گفت: «زحمت این قضیه را شما بکشید.» او خواستار ایجاد درکی شفاف با آمریکا در رابطه با سوریه بود و سپس در مورد ابعاد مختلف تمایلات ارتش روسیه و آمریکا در آنجا و مخصوصا منطقه ممنوع التنف (نزدیک ناحیه مرزی مشترک میان سوریه، اردن، و عراق) صحبت کرد. پوتین با اعتماد به نفس در راستای همان خط تبلیغاتی قدیمی روس ها گفت که نزدیک به 5000 از «افراد محلی» نزدیک التنف در واقع سربازان داعش بودند که به نظر می رسد از دستورات آمریکایی ها پیروی می کردند اما در زمان مقتضی به ما خیانت می کنند. (پوتین گفت سربازان داعشی حاضر به بوسیدن بخش خاصی از بدن ما بودند، اگر چه که مترجمش به این صورت ترجمه نکرد!) به نظرم این بحث در مورد وضعیت سوریه جالب ترین بخش کل جلسه بود. پوتین با اشاره به معارضان سوری به شدت اصرار داشت آنها متحدان قابل اتکایی برای مان نیستند و نمی شود اعتماد پایدار به آنها داشت. در عوض او اصرار به پیشبرد فرایند صلح در سوریه داشت. من گفتم اولویت ما نابودی داعش و حذف تمام نیروهای ایرانی است. ما درگیر جنگ داخلی سوریه نبودیم، بلکه اولویتمان ایران بود.

** ما، مضطرب و نگران، منتظر اتمام جلسه دو نفره ای شدیم که خیلی زیاد، قریب به دو ساعت، طول کشید.سر و کله ترامپ حوالی ساعت 4:15 پیدا شد و کلی، پمپئو، هانتزمن، و من را در جریان خلاصه گفت و گوها گذاشت. بیشتر گفت و گو مربوط به سوریه و تاکید بر کمکهای بشر دوستانه و بازسازی آن (که روسیه می خواست ما و به طور کلی غرب بودجه آن را تامین کنیم) و همین طور خارج کردن ایران. ترامپ گفت که بیشتر پوتین حرف می زد و او گوش می داد، که خلاف رویه معمول ترامپ بود. مترجم آمریکایی بعدها به فیونا هیل و جو وانگ گفته بودکه (بگذریم از ترجمه ها) 90 درصد جلسه را پوتین حرف زده بود. او همچنین گفته بود ترامپ اجازه یادداشت برداشتن به او نداد تا او گفت و گو را فقط از طریق حافظه اش بتواند بازگو کند. ترامپ گفت واضح است که پوتین «خواستار خروج از» سوریه است و نتانیاهو را دوست دارد. ترامپ همچنین گفت که گویا خروج یا ماندن ما در معامله هسته ای ایران برای پوتین مهم نبود، اما این را گفته که روسیه به معامله پایبند می ماند.

** پوتین در مورد سوریه تاکید کرد که روسها نیاز به حضور ایرانی ها ندارند و کار درست برای هر دوی ما این است که آنها را تشویق به خروج کنیم. او گفت در مورد این موضوع با نتانیاهو بحث کرده است. من گفتم آمریکا با خروج از قرار داد هسته ای ایران در حال برگرداندن تحریم ها بر ایران است (که انتظار داشتیم درد زیادی بکشند) و استفاده از گزینه رفع تحریمها صرفا برای خارج کردن ایران از سوریه میسر نیست. پوتین گفت منطق ما را درک می کند، و دید ما را تصدیق کرد که مردم ایران از این رژیم خسته شده اند. البته او هشدار داد که اگر ما به آنها اعلام جنگ اقتصادی بکنیم، حمایتشان از رژیم یکپارچه تر می شود. من توضیح دادم که چرا نگاه ما به قضیه فرق دارد و چرا تحریم های قوی می توانند حمایت از رژیم را (که همین حالا هم تحت فشار شدیدی است) کاهش دهند. پوتین تصدیق کرد که هر کدام ما تئوری های خودمان را در مورد رفتار با ایران داشته ایم و گفت خواهیم دید که کدام یک ثمر بخش خواهد شد. پوتین با چند مزه پرانی در رابطه با عربستان سعودی و قتل خاشقچی به ما تکه انداخت و گفت اگر ما نخواستیم، روسیه می تواند به عربستان تسلیحات بفروشد (که بی شک صحت داشت). همین حرف نشان می داد که چرا ترامپ نمی خواست از فروش آتی تسلیحاتمان کنار بکشد.

منبع: [restrict] اتاقی که در آن اتفاق افتاد، جان بولتون، انتشارات امیرکبیر، سال اول، شماره 74، 1399، صص 171، 172، 198، 218  برای مشاهده آدرس منبع عضو سایت شوید.
[/restrict]