روایتی نزدیک و شنیدنی از وقایع روزهای 30 تیر و 28 مرداد!

آنچه میخوانید بخشی از گفتگو با محمد توسلی است درباره وقایع روزهای 30 تیر و 28 مرداد 1332:

شما دو واقعه مهم مثل ٣٠ تیر سال ٣١ و کودتای ۲۸ مرداد سال ٣٢ را حدود ۱۵سالگی تجریه کردید؛ این رویداد‌ها چه تأثیری روی زندگی شما گذاشت؟

۳۰ تیر خیلی حادثه مهمی بود. قبل و بعد از قیام ۳۰ تیر، ما دو فضای متفاوت داشتیم. انسجامی که در جبهه ملی و بین رهبران آن بود ـ آیت‌الله کاشانی، بقایی و مکی با مصدق هماهنگ بودند ـ‌ بعد از قیام ۳۰ تیر شکافت. یعنی شکاف به‌تدریج به‌وجود آمد. جنازه‌ها و مجروح‌های ۳۰ تیر را که به بیمارستان سینا می‌آوردند، خوب یادم است. خود من هم پیاده از بیمارستان سینا به‌طرف میدان سپه و اکباتان رفتم و حوادث آنجا را کاملا مشاهده کردم. کسانی که تیر خورده بودند و خونی که از آنها می‌آمد. با خون خود نوشته بودند «از جان خود گذشتم، با خون خود نوشتم یا مرگ یا مصدق»، عکس‌های این صحنه‌های تاریخی موجود است.
در ۲۵ مرداد من در سنین نوجوانی در میدان بهارستان حضور داشتم و شاهد سخنرانی آتشین دکتر فاطمی، کریم پورشیرازی و سخنرانی‌های آرام‌تر دکتر شایگان بودم. طبیعی است که من به‌عنوان نوجوان آن زمان بیشتر تحت تأثیر آن سخنرانی احساسی و پرشور بودم، اما امروز باید بگوییم درباره دکتر فاطمی دور از واقع‌بینی بودم. یادداشتی در این زمینه نوشته‌ام که برایم خیلی هم سخت بود، اما نقد کرده‌ام که چپ‌روی‌ای که در آن شرایط دکتر فاطمی داشت [به‌نحوی که] چیزی برای شاه و دربار باقی نگذاشته بود، اما زمینه اجتماعی آن هنوز وجود نداشت. روز ۲۸ مرداد من از منزلمان که در خیابان مولوی و کوچه سعادت بود- اکنون کوچه شهید مجید توسلی-‌ بیرون آمدم دیدم ماشین‌ها از خیابان کارگر جنوبی و شهرنو، خانم‌ها و آقایان اراذل و اوباش همان‌طورکه حرکت می‌کردند شعار هم می‌دادند. بعدها در عکس‌های تاریخی دیدم که به همه‌جا حمله کرده‌ و خانه دکتر مصدق را ویران کرده‌اند. چیزهایی از خانه دکتر مصدق در دست داشتند و معلوم بود غارت کرده‌اند. حادثه ۲۸ مرداد حادثه تلخی بود، اما جنبش اجتماعی ما چنان رشدی کرده بود که یک هفته بعد از کودتا هسته‌های مقاومت شکل گرفت، به همت عالمان آگاهی مانند سیدرضا زنجانی و بعد پیوستن مهندس بازرگان، آیت‌الله طالقانی و دکتر سحابی و دیگر احزاب و گروه‌های ملی منجر به شکل‌گیری نهضت مقاومت ملی شد تا در مقابل کودتا مقاومت کنند.

منبع: [restrict] روزنامه شرق، شماره 2946 برای مشاهده آدرس منبع عضو سایت شوید.
[/restrict]