فراز و فرودهای دارالفنون!
اقبال قاسمی میرنی (پویان)، پژوهشگر و دارالفنونشناس، در سخنانی میگوید: زمانی بود که وقتی میگفتند فلان شخص در دارالفنون درس میخواند، او را نگاه میکردم تا ببینم چه فرقی با من دارد!
آقای قاسمی درباره مدارس جدید در دوران قاجار تحقیق میکند و موضوع پایاننامهاش «پیدایش و گسترش مدارس جدید در روزگار قاجارها» بوده که 10 سال روی آن کار کرده است و شادروانها استاد یدالله کسایی و استاد ابراهیم باستانیپاریزی، استاد و مشاور او بودهاند. این پایاننامه 500 منبع دارد که برخی از آنها برای اولین بار استفاده شدهاند و حتی استاد باستانی پاریزی تعجب کرده بود که چطور طی 30 سال، این اسناد را ندیده است!
اقبال قاسمی میگوید: ما باید از تاریخ درس بیاموزیم، زیرا تاریخ، عبرتآموز است. چرا موسسهای که 20 سال پیش از دانشگاه توکیو و تنها 3 سال پس از دانشگاه استانبول تأسیس شده است، باید روزی به خرابه تبدیل شود؟ دارالفنون فراز و نشیبهایی داشته است که امروز بیشتر درباره یک دوره از آن (دهه 40) صحبت کردیم، درحالی که این پستی و بلندیها زیاد بوده و در هر دوره ویژگیهای خود را داشته است.
وی میافزاید: به دلیل جنگ با دولتهای روسیه و عثمانی، اساسیترین کار دارالفنون، مطالعه و آموزش علمی ـ نظامی بود. دشمنان ما توپ و دانش نظامی داشتند و ما نداشتیم. و برای همین در دارالفنون، رشته توپخانه در نظر گرفته شد. در آن روزگار از هر 100 نفر خارجی، 99 نفر باسواد بودند، اما از هر 10 هزار ایرانی، تنها یک نفر سواد داشت. بازدیدهای امیرکبیر از مدارس گوناگون در روسیه، او را بسیار تحت تأثیر قرار داد و مشخص بود پس از بازگشت به ایران، دست به افتتاح مدرسهای دارالفنون عالی خواهد زد. افسوس که او چند روز پیش از افتتاح مدرسه دارالفنون عزل شد و 13 روز بعد از افتتاح دارالفنون نیز رگاش را زدند و نتوانست شاهد حاصل زحمات خود باشد، درحالی که همه ما میدانیم قرار نبود او به ساخت دارالفنون اکتفا کند و هدفاش آغاز آموزشهای عمومی در ایران بود. 38 سال بعد از افتتاح مدرسه عالی دارالفنون، مدارس ابتدایی در ایران آغاز به کار کردند که باید از خودمان بپرسیم چرا؟!
منبع: روزنامه اطلاعات، شماره 26832، سه شنبه 1396/7/11